Trong thời đại công nghệ, nơi mà những ý tưởng sáng tạo và công nghệ mới liên tục được sinh ra, sở hữu trí tuệ (SHTT) không chỉ là một tài sản giá trị mà còn là một công cụ chiến lược quan trọng để các doanh nghiệp khởi nghiệp tạo dựng lợi thế cạnh tranh và phát triển bền vững. Đặc biệt, đối với các doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo do nữ làm chủ, việc quản trị SHTT hiệu quả càng trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết.
Mặc dù ngày càng có nhiều nữ doanh nhân nhận thức được tầm quan trọng của SHTT, song việc quản trị tài sản trí tuệ một cách hiệu quả vẫn là một bài toán nan giải đối với họ.
Một trong những thách thức lớn nhất là sự thiếu hụt kiến thức và hiểu biết về SHTT. Nhiều nữ doanh nhân, đặc biệt là những người mới bắt đầu khởi nghiệp, chưa có đủ hiểu biết về các loại hình SHTT, quy trình đăng ký, bảo hộ và khai thác SHTT. Điều này có thể dẫn đến việc họ bỏ lỡ cơ hội bảo vệ những ý tưởng sáng tạo của mình, hoặc thậm chí vô tình vi phạm SHTT của các bên khác.
Bên cạnh đó, nguồn lực hạn chế và những rủi ro vi phạm SHTT cũng là một trở ngại lớn, dẫn đến các tranh chấp pháp lý tốn kém và ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín của doanh nghiệp.
 |
| Bà Lê Thị Khánh Vân - Giám đốc Trung tâm Ứng dụng Khoa học Công nghệ và Khởi nghiệp phát biểu tại một buổi tập huấn về sở hữu trí tuệ tại trường ĐH Lạc Hồng |
Theo ThS Lê Thị Khánh Vân, Giám đốc Trung tâm Ứng dụng Khoa học Công nghệ và Khởi nghiệp, quản trị SHTT không chỉ đơn thuần là việc đăng ký bảo hộ các tài sản trí tuệ mà còn là một quá trình liên tục, bao gồm nhiều hoạt động như: nhận diện, đánh giá, bảo vệ, khai thác và thương mại hóa tài sản trí tuệ. Để thực hiện hiệu quả quá trình này, các nữ doanh nhân cần có một chiến lược rõ ràng, bài bản và phù hợp với đặc thù của doanh nghiệp mình.
“Việc nhận diện và đánh giá tài sản trí tuệ là bước đầu tiên và cũng là bước quan trọng nhất trong quản trị SHTT. Các nữ doanh nhân cần nhận thức rõ ràng về những tài sản trí tuệ mà doanh nghiệp mình sở hữu hoặc có tiềm năng sở hữu, từ đó đánh giá giá trị và tiềm năng khai thác của chúng. Sau khi đã nhận diện và đánh giá được các tài sản SHTT, bước tiếp theo là thực hiện các biện pháp bảo vệ cần thiết, bao gồm đăng ký bảo hộ các quyền SHTT như bằng sáng chế, nhãn hiệu, kiểu dáng công nghiệp, bản quyền... Việc bảo vệ SHTT không chỉ nhằm mục đích ngăn chặn các hành vi xâm phạm mà còn để tạo ra giá trị kinh tế cho doanh nghiệp. Các nữ doanh nhân cần chủ động tìm kiếm các cơ hội để khai thác và thương mại hóa tài sản trí tuệ của mình thông qua các hình thức như cấp phép, chuyển giao công nghệ, nhượng quyền thương mại... Thị trường luôn biến động và các hành vi xâm phạm SHTT có thể xảy ra bất cứ lúc nào. Do đó, các nữ doanh nhân cũng cần thường xuyên giám sát thị trường, phát hiện và xử lý kịp thời các hành vi xâm phạm để bảo vệ quyền lợi chính đáng của mình”.
Nhận thức rõ tầm quan trọng của sở hữu trí tuệ (SHTT) trong thúc đẩy đổi mới sáng tạo và phát triển kinh tế, Nhà nước và các cơ quan quản lý đã và đang triển khai nhiều chương trình tư vấn, đào tạo, cung cấp thông tin, hỗ trợ pháp lý và đặc biệt là nâng cao năng lực quản trị SHTT cho các doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo do nữ làm chủ và nữ trí thức.
Nổi bật là những hoạt động tập huấn, tư vấn, đào tạo... trong nhiệm vụ “Nâng cao nhận thức về SHTT và sử dụng công cụ SHTT trong sản xuất kinh doanh và nghiên cứu khoa học cho cộng đồng nữ trí thức Việt Nam” thuộc Chương trình phát triển tài sản trí tuệ đến năm 2030 do Trung tâm Ứng dụng Khoa học Công nghệ và Khởi nghiệp (Hội Nữ trí thức Việt Nam) triển khai thực hiện.
“Thông qua nhiệm vụ này, chúng tôi mong muốn hỗ trợ các nữ trí thức, nữ doanh nhân khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, nữ sáng chế nâng cao nhận thức về SHTT, cung cấp các giải pháp hỗ trợ họ thương mại hóa kết quả nghiên cứu, phục vụ cuộc sống và có được nguồn thu từ chính các kết quả nghiên cứu để tiếp tục tái đầu tư cho hoạt động nghiên cứu, đổi mới sáng tạo của mình” - ThS Lê Thị Khánh Vân, Giám đốc Trung tâm Ứng dụng Khoa học Công nghệ và Khởi nghiệp cho biết.
ThS Trần Thị Hương Giang, một nhà khoa học thuộc Viện Nghiên cứu hệ Gen - Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, và là nữ doanh nhân khởi nghiệp đổi mới sáng tạo đã chứng minh rằng thành công trong kinh doanh không chỉ đến từ chất lượng sản phẩm, mà còn từ một chiến lược quản trị SHTT bài bản, thông minh.
 |
| ThS Trần Thị Hương Giang (ngoài cùng bên phải) đang giới thiệu về sản phẩm men vi sinh Genacillus cho các đại biểu tham dự Hội nghị về Sở hữu trí tuệ. |
Trước đây, ThS Hương Giang từng khởi nghiệp với tư duy “bản năng”, xem nhẹ việc bảo hộ thương hiệu. Tuy nhiên, những kiến thức về SHTT chị tiếp thu được từ các khóa đào tạo do Tổ chức Sở hữu trí tuệ Thế giới (WIPO) phối hợp với Trung tâm Ứng dụng KHCN và Khởi nghiệp tổ chức đã thay đổi hoàn toàn cách tiếp cận của chị. Chị nhận ra rằng, SHTT không chỉ là lá chắn bảo vệ sản phẩm, mà còn là công cụ đắc lực để xây dựng và phát triển thương hiệu.
ThS Hương Giang không chỉ bảo hộ tên Công ty Cổ phần Dược phẩm Genatech dưới dạng text, mà còn xây dựng một bộ nhận diện thương hiệu độc đáo, gắn liền với đặc tính của sản phẩm. Hình ảnh “ba chú bé” đại diện cho men vi sinh Genacillus là một ví dụ điển hình. Đây không chỉ là một biểu tượng dễ nhớ, dễ nhận biết, mà còn truyền tải thông điệp về lợi ích sản phẩm một cách tinh tế, góp phần tạo nên sự khác biệt cho Genatech trên thị trường.
Mặc dù luôn đặt chất lượng sản phẩm lên hàng đầu nhưng chị cũng hiểu rằng, chất lượng thôi chưa đủ. Nhờ áp dụng kiến thức SHTT, chị đã xác định được kênh bán hàng phù hợp, tập trung truyền thông vào giá trị cốt lõi của sản phẩm, từ đó tiếp cận đúng đối tượng khách hàng tiềm năng. Sự kết hợp hài hòa giữa chất lượng và chiến lược SHTT đã giúp Genatech đạt được những bước tiến vượt bậc.
Kết quả kinh doanh ấn tượng của Genatech, với doanh thu tăng gấp 15-20 lần, là minh chứng rõ ràng nhất cho hiệu quả của chiến lược quản trị SHTT mà ThS Hương Giang đã áp dụng. Từ một doanh nghiệp non trẻ phải tự mình tìm kiếm khách hàng, Genatech giờ đây đã có thể tự tin hợp tác với các đối tác phân phối lớn, mở rộng thị trường và nâng cao vị thế thương hiệu.
Có thể thấy, trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng, quản trị SHTT không còn là một lựa chọn mà là một yêu cầu bắt buộc đối với các doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo do nữ làm chủ. Bằng việc xây dựng và thực thi một chiến lược SHTT hiệu quả, các nữ doanh nhân sẽ có thể khai phá tối đa tiềm năng của tài sản trí tuệ, vượt qua những thách thức, và đạt được thành công trên con đường khởi nghiệp.
Theo khoản 1 Điều 2 Thông tư 01/2018/TT-BKHCN của Bộ Khoa học và Công nghệ, doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo là doanh nghiệp có khả năng tăng trưởng nhanh dựa trên khai thác tài sản trí tuệ, công nghệ, mô hình kinh doanh mới và có thời gian hoạt động không quá 05 năm kể từ ngày được cấp Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp lần đầu.
------------------------
“Bài viết nằm trong dự án “Nâng cao nhận thức, năng lực sử dụng công cụ sở hữu trí tuệ, đổi mới sáng tạo trong nghiên cứu khoa học và sản xuất kinh doanh cho cộng đồng nữ trí thức Việt Nam” thuộc Chương trình phát triển tài sản trí tuệ đến năm 2030” do Trung tâm Ứng dụng Khoa học Công nghệ và Khởi nghiệp thuộc Hội Nữ trí thức Việt Nam chủ trì.
