Giao thừa là thời khắc chuyển giao năm cũ sang năm mới - một̀ thời điểm quan trọng, trời đất giao hòa, âm dương hòa quyện để vạn vật bừng lên sức sống mới.
Văn hoá dân gian người Việt ta quan niệm con người sống trong Trời-Đất. Ở Thiên đình cũng có tổ chức quan quân trông coi hạ giới. Mỗi năm, đến phút giao thừa, Thiên đình lại thay toàn bộ quan quân trông nom công việc dưới hạ giới, nên thường mỗi gia đình có một mâm cỗ cúng Trời, tiễn người cũ, đón người mới, với hy vọng một năm làm ăn yên ổn, mưa thuận gió hoà.
 |
Cúng giao thừa lúc mấy giờ?
Để thực hiện một lễ cúng giao thừa đúng truyền thống và phong tục, mọi người phải xác định đúng thời gian chính xác cho việc cúng bái.
Gia chủ cần tuân thủ đúng theo thời gian nhằm đảm bảo được ý nghĩa và sự linh thiêng của buổi lễ cúng vái.
Lễ cúng đêm giao thừa ngoài trời được tiến hành vào giờ Chính Tý, tức là đúng vào lúc 00:00h, thời điểm bắt đầu chuyển giao giữa năm cũ sang năm mới tức đúng, giữa đêm 30/12 và rạng sáng 1/1.
Mâm lễ cúng giao thừa ngoài trời
Theo tục lệ cổ truyền thì Giao thừa được tổ chức nhằm đón các Thiên binh - tức 12 vị Hành khiển. Lúc đó họ đi thị sát dưới hạ giới, rất vội không kịp vào tận bên trong nhà được, nên bàn cúng thường được đặt ở ngoài cửa chính mỗi nhà. Đây được gọi là lễ cúng Giao thừa ngoài trời .
Gia chủ chuẩn bị mâm lễ cúng ngoài trời gồm những lễ vật sau: Mâm ngũ quả, nhang (nên là 3 cây nhang to), hoa, đèn/nến, trầu cau, muối gạo, trà rượu, quần áo mũ nón thần linh, thủ lợn luộc, gà trống luộc, xôi, bánh chưng
Trong đó, gia chủ cần đặc biệt chú ý đến lễ vật là con gà trống luộc. Nên chọn gà trống mới bắt đầu tập gáy, chưa đạp mái, khỏe mạnh, mỏ vàng, mào cờ, chân gà màu vàng.
Ngoài ra, gia đình không có nhiều điều kiện thì lễ vật chuẩn bị dù đơn giản, nhưng chỉ cần thể hiện lòng thành đối với các bậc thần linh, ông bà gia tiên.
 |
Gia chủ chuẩn bị mâm cỗ mặn bao gồm: Bánh chưng, giò, chả, xôi gấc hoặc xôi các loại, gà luộc, rượu.
Ngoài những lễ vật trên, gia chủ có thể thêm những món ăn gần gũi và thân thuộc với cuộc sống hằng ngày của mình.
Ngoài ra, tùy thuộc vào mỗi vùng miền, những món mặn được bày cúng trên bàn thờ trong những cũng mang những nét đặc trưng riêng.
Nếu cúng mâm cỗ ngọt, gia chủ chuẩn bị các thứ sau đây: Bánh kẹo, các loại mứt tết, hoa, đèn/nến, nhang.
Khi sắp xếp các vật phẩm trên bàn cúng, gia chủ và các thành viên trong gia đình đứng trang nghiêm, lịch sự trước bàn thờ.
Đầu tiên là khấn thần Thổ – vị thần có nhiệm vụ cai quản trong nhà, xin phép cho Tổ tiên, ông bà được về ăn Tết cùng gia đình.
Tiếp theo gia chủ khấn xin tổ tiên, mong được ông bà, các cụ phù hộ cho các thành viên trong gia đình năm mới được bình an, sức khỏe dồi dào.
Các chùa chiền, đền miếu cũng cúng giao thừa. Tuy nhiên, lễ cúng trên mâm cúng sẽ là đồ chay.
Văn khấn giao thừa ngoài trời
 |
Nam mô A Di Đà Phật (Ba lần).
Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.
Kính lạy:
- Đức đương lai hạ sinh Di Lặc Tôn Phật.
- Hoàng Thiên hậu Thổ chư vị tôn Thần.
- Ngài Cựu niên Chu Vương Hành Khiển, Thiên Ôn hành binh chi thần, Lý Tào phán quan
- Ngài đương niên Triệu Vương Hành Khiển, Tam Thập lục thương hành binh chi thần, Khúc Tào phán quan.
- Ngài bản cảnh Thành Hoàng chư vị đại Vương.
- Ngài bản xứ Thần linh Thổ địa. Ngài định Phúc Táo quân. Các ngày Địa Chúa Long mạch Tôn
Thần và tất cả các Thần linh cai quản trong khu vực này .
Nay là giờ phút Giao thừa năm .............
Chúng con là :………………
Ngụ tại :………………….
Phút thiêng Giao thừa vừa tới, năm cũ qua đi, đón mừng năm mới, Tam Dương khai Thái, vạn tượng canh tân. Nay Ngài Thái tuế chí đức tôn Thần trên vâng lệnh Thượng Đế giám sát vạn dân, dưới bảo hộ sinh linh tảo trừ yêu nghiệt.
Quan cũ về Triều để khuyết, lưu Phúc, lưu Ân. Quan mới xuống thay, thể đức hiếu sinh, ban Tài tiếp Lộc. Nhân buổi tân Xuân, chúng con thành tâm sửa biện hương hoa vật phẩm, nghi lễ cúng trần, dâng lên trước Án. Cúng dâng Phật Thánh, dâng hiến Tôn Thần, đốt nén Tâm hương dốc lòng bái thỉnh.
Chúng con kính mời : Ngài Cựu niên đương cai Chu Vương Hành Khiển, Thiên Ôn hành binh chi thần, Lý Tào phán quan, Ngài đương niên Triệu Vương Hành Khiển, Tam Thập lục thương hành binh chi thần, Khúc Tào phán quan. Ngài bản cảnh Thành Hoàng chư vị đại Vương . Ngài bản xứ Thần linh Thổ địa. Ngài định Phúc Táo quân. Ngài Phúc Đức chính Thần. Các Ngài Ngũ Phương, Ngũ Thổ, Long mạch tài Thần. Ngài Bản Gia Táo Quân. Các ngày Địa Chúa Long mạch Tôn Thần và tất cả các Thần linh cai quản trong khu vực này. Cúi xin giáng lâm trước Án, thụ hưởng lễ vật.
Nguyện cho chúng con: Minh niên khang thái, trú dạ cát tường. Độ cho chúng con mọi duyên thuận lợi, công việc hanh thông. Người người được chữ bình an, tháng ngày được hưởng phần lợi lộc. Âm phù - Dương trợ, sở nguyện tòng tâm. Bốn mùa không hạn ách nào xâm, tám tiết có điềm lành tiếp ứng.
Dãi tấm lòng thành, Cúi xin chứng giám.
Cẩn cáo
Văn khấn giao thừa trong nhà
 |
Nam mô A Di Đà Phật (Ba lần).
Kính lạy: Đức đương lai hạ sinh Di Lặc Tôn Phật.
• Hoàng Thiên hậu Thổ chư vị tôn Thần.
• Ngài bản cảnh Thành Hoàng chư vị đại Vương.
• Ngài bản xứ Thần linh Thổ địa. Ngài định Phúc Táo quân. Các ngày Địa Chúa Long mạch Tôn Thần và tất cả các Thần linh cai quản trong khu vực này
• Các Cụ Tổ tiên nội ngoại chư vị tiên Linh.
Nay là giờ phút Giao thừa năm .......
Chúng con là :………………………………..
Ngụ tại :…………………………………………..
Phút Giao thừa vừa tới, nay theo Vận luật, tống cựu nghinh tân, giờ Tý đầu Xuân, đón mừng Nguyên Đán. Chúng con thành tâm sửa biện hương hoa vật phẩm, nghi lễ cung trần, dâng lên trước Án, cúng dâng Phật Thánh, dâng hiến Tôn Thần, đốt nén Tâm hương dốc lòng bái thỉnh.
Chúng con kính mời: Ngài bản cảnh Thành Hoàng chư vị đại Vương.
Ngài bản xứ Thần linh Thổ địa.
Ngài định Phúc Táo quân.
Ngài Phúc Đức chính Thần.
Các Ngài Ngũ Phương , Ngũ Thổ , Long mạch tài Thần.
Ngài Bản Gia Táo Quân.
Các ngày Địa Chúa Long mạch Tôn Thần và tất cả các Thần linh cai quản trong khu vực này.
Cúi xin giáng lâm trước Án , thụ hưởng lễ vật.
Chúng con lại kính mời: các cụ Tiên Linh Cao Tằng Tổ Khảo, Cao Tằng Tổ Tỷ, Bá Thúc Huynh Đệ, cô di Tỷ, Muội, nội ngoại Tộc chư vị Hương Linh, cúi xin giáng về Linh Sàng hâm hưởng lễ vật.
Chúng con lại kính mời các vị Vong Linh tiền Chủ hậu Chủ, y thảo phụ mộc ở trong đất này, nhân tiết Giao thừa, giáng lâm trước Án, chiêm ngưỡng Tôn Thần, thụ hưởng lễ vật.
Nguyện cho chúng con: Minh niên khang thái, trú dạ cát tường. Độ cho chúng con mọi duyên thuận lợi, công việc hanh thông. Người người được chữ bình an, tháng ngày được hưởng phần lợi lộc. Âm phù - Dương trợ, sở nguyện tòng tâm. Bốn mùa không hạn ách nào xâm, tám tiết có điềm lành tiếp ứng.
Dãi tấm lòng thành, cúi xin chứng giám.
Cẩn cáo.
*Thông tin trong bài chỉ mang tính tham khảo, chiêm nghiệm!
