Biểu hiện phản vệ sau tiêm
Dị ứng, phản vệ là phản ứng dị ứng cấp tính, xuất hiện sau vài giây, vài phút hoặc vài giờ sau khi tiếp xúc với tác nhân gây dị ứng, trong trường hợp này là thành phần của vaccine COVID-19.
Theo hướng dẫn về tiêm chủng vaccine COVID-19 trong đó lưu ý, khi thấy một trong 8 dấu hiệu sau, người được tiêm vaccine COVID-19 cần liên hệ đội cấp cứu lưu động hoặc đến thẳng bệnh viện.
Cụ thể: Miệng thấy có cảm giác tê quanh môi hoặc lưỡi; da thấy có phát ban hoặc nổi mẩn đỏ hoặc tím tái, hoặc đỏ da hoặc chảy máu, xuất huyết dưới da; họng có cảm giác ngứa, căng cứng, nghẹn họng, nói khó.
Ngoài ra, về thần kinh có triệu chứng đau đầu kéo dài hoặc dữ dội, li bì; ngủ gà, lú lẫn, hôn mê, co giật; về tim mạch có dấu hiệu đau tức ngực, hồi hộp đánh trống ngực kéo dài, ngất;
Về đường tiêu hóa dấu hiệu nôn, đau quặn bụng hoặc tiêu chảy; đường hô hấp có dấu hiệu khó thở, thở rít, khò khè, tím tái.
Đặc biệt, toàn thân: Chóng mặt, choáng, xây xẩm, cảm giác muốn ngã, mệt bất thường, đau dữ dội bất thường tại một hay nhiều nơi không do va chạm, sang chấn, sốt cao liên tục trên 39 độ C mà không đáp ứng thuốc hạ sốt.
Theo hướng dẫn của Bộ Y tế, sau tiêm, thường xuyên đo thân nhiệt, nếu: sốt < 38,5 độ C thì cần cởi bớt, nới lỏng quần áo, chườm/lau bằng khăn ấm tại trán, hố nách, bẹn, uống đủ nước; không để nhiễm lạnh; đo lại nhiệt độ sau 30 phút.
Nếu sốt > 38,5 độ C: sử dụng thuốc hạ sốt theo chỉ dẫn của nhân viên y tế. Nếu không cắt được sốt hoặc sốt lại trong vòng 2 tiếng, người dân cần thông báo ngay cho nhân viên y tế và đến cơ sở y tế gần nhất.
Thời gian để người dân tự theo dõi sức khỏe là 28 ngày sau tiêm chủng, đặc biệt trong vòng 7 ngày đầu.
Minh họa phản ứng dị ứng từ nguồn WAO.
Nhận biết dị ứng thành phần vaccine
Theo Thạc sĩ, bác sĩ Đinh Thế Tiến, khoa Nội tổng hợp, Bệnh viện Đa khoa Đức Giang, tỷ lệ dị ứng chung với vaccine rất hiếm, chỉ từ một vài người trên 1 triệu mũi tiêm. Những người này chủ yếu mẫn cảm đối với các thành phần tá dược của vaccine. Các nhà khoa học nhận thấy dị ứng chủ yếu xảy ra với thành phần Polysorbate 80 có trong vaccine của AstraZeneca và PEG có trong vaccine của Pfizer.
Polysorbat 80 là thành phần một số thuốc sinh học, insulin lantus, thuốc corticosteroid tổng hợp, một số loại vitamin, một dạng vitamin D nhân tạo và có trong các thuốc điều trị mày đay mạn tính, thuốc tiêm khớp, điều trị giảm đau, chống viêm, rolcatron điều trị loãng xương. Còn PEG là thành phần chính của thuốc nhuận tràng, gel siêu âm.
Một người có thể dị ứng Polysorbat 80 hoặc PEG khi có biểu hiện dị ứng lặp lại với hơn hai loại thuốc hoặc sản phẩm. Hoặc, chỉ dị ứng với một vài dạng, liều của cùng một loại hoạt chất. Ví dụ, dị ứng với thuốc giảm đau dạng tiêm, còn dạng uống có thể sử dụng bình thường; dị ứng với thuốc có thành phần hoạt tính đã loại trừ dị ứng, ví dụ không dị ứng kháng sinh amoxicilin nhưng khi dùng thuốc cũng có bản chất là amoxicillin thì lại bị dị ứng. Hoặc, người đó dị ứng với thuốc, vaccine có chứa PEG hay dẫn xuất của PEG như chất polysorbate 80, poloxamers, một số thuốc được liệt kê ở trên.
Người bị dị ứng nhưng không giải thích được căn nguyên, có tiền sử dị ứng liên quan tới phẫu thuật hoặc thực hiện các thủ thuật xâm lấn, ví dụ tiêm, chọc, cũng có khả năng dị ứng Polysorbat 80 hoặc PEG.
