Ngày 11/3/2020, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tuyên bố Covid-19 là đại dịch toàn cầu. Hai năm sau, hầu hết khu vực trên thế giới đã trải qua nhiều làn sóng Covid-19, tỷ lệ tiêm chủng tăng đáng kể và số ca nhập viện, tử vong giảm mạnh trong nhiều tuần trở lại đây. Điều này dường như báo hiệu cuộc khủng hoảng với đại dịch Covid-19 sắp đi đến hồi kết.

Nhưng nó sẽ kết thúc như thế nào? AP News dẫn lời Giáo sư Erica Charters, Đại học Oxford, Anh, nhấn mạnh những vụ dịch trong quá khứ có thể cho chúng ta manh mối về hồi kết của Covid-19.

Đại dịch Covid-19 trên toàn cầu đã bùng phát và suy yếu ở các khu vực, dù bức tranh này có nhiều mảng sáng tối khác nhau. Nhưng tại Mỹ, ít nhất, có lý do để GS Erica tin tưởng vào hồi kết cho Covid-19 đã gần kề.

Tiến sĩ Joseph Ballinger tiêm vaccine cúm H2N2 đầu tiên cho Marjorie Hill, y tá tại Bệnh viện Montefiore ở New York, Mỹ, vào ngày 16/8/1957. Ảnh: AP.

 Khoảng 65% người Mỹ được tiêm chủng đầy đủ và khoảng 29% dân số đã tiêm mũi tăng cường, nhắc lại. Các ca mắc mới giảm trong gần 2 tháng qua, mức trung bình hàng ngày tại Mỹ giảm khoảng 40% so với tuần trước.

Số người nhập viện cũng giảm mạnh, gần 30% sau mỗi tuần. Tại nhiều bang, quy định đeo khẩu trang, hạn chế xã hội đã được dỡ bỏ. Tổng thống Joe Biden cho hay đã đến lúc người dân quay trở lại văn phòng và bắt đầu trở lại cuộc sống như thời trước đại dịch.

Theo Kristin Heitman, nhà nghiên cứu hợp tác với GS Erica Charters tại Maryland, cho biết: “Tất cả chúng ta đều lo lắng, nhưng sau đó, không có gì xảy ra vào dịch cúm năm 2009. Những trận dịch trong quá khứ có thể cho chúng ta dự báo về hồi kết của Covid-19 sẽ diễn ra như thế nào”.

Đại dịch cúm

Trước Covid-19, cúm được coi là tác nhân gây đại dịch chết người nhiều nhất. Các nhà sử học ước tính đại dịch cúm năm 1918-1919 đã giết chết 50 triệu người trên thế giới, trong đó, 675.000 người ở Mỹ. Một đại dịch cúm khác vào năm 1957-1958 (H2N2) cướp đi mạng sống của khoảng một triệu người.

Sau đó, đại dịch cúm bùng phát vào năm 1968 và 1969 đã giết chết hàng triệu người trên toàn cầu. Đây là đại dịch do chủng virus cúm A H3N2 gây ra.

Năm 2009, đại dịch cúm heo H1N1 bùng phát, song, nó lại không đặc biệt nguy hiểm với người cao tuổi - nhóm có nguy cơ tử vong cao nhất. Theo thống kê toàn diện của WHO, số ca nhiễm bệnh được xác nhận trên toàn thế giới là 1,6 triệu người, số ca tử vong là 18.036 người. Tuy nhiên, năm 2012, Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC) đã ước tính có tới 284.000 ca tử vong trên toàn thế giới do nhiều người thương vong liên quan cúm không được kiểm chứng

Tháng 8/2020, Tổ chức Y tế Thế giới tuyên bố bệnh cúm đã chuyển sang giai đoạn sau đại dịch, với các ca bệnh và đợt bùng phát diễn ra theo mùa.

Qua mỗi trận dịch, số lượng người tử vong giảm dần và dân số nói chung đã có khả năng miễn dịch. Các chuyên gia dự báo mô hình này có thể sẽ xảy ra với SARS-CoV-2.

Matthew Ferrari, Giám đốc Trung tâm động lực học các bệnh truyền nhiễm của Penn State, cho biết: “Covid-19 có thể trở thành bệnh theo mùa. Có năm số ca mắc sẽ đạt đỉnh và có thời điểm nó sẽ thấp hơn”.

HIV

Năm 1981, các quan chức y tế Mỹ báo cáo về nhóm người đồng tính nam vốn từng rất khỏe mạnh tại bang California và New York gặp phải tình trạng viêm phổi, ung thư. Ngày càng có nhiều ca bệnh tương tự xuất hiện. Và một năm sau, giới chức y tế Mỹ gọi căn bệnh gây ra tình trạng này là AIDS - hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải.

Các nhà nghiên cứu sau đó xác định AIDS xảy ra do HIV - virus gây suy giảm miễn dịch ở người. HIV làm suy yếu hệ thống miễn dịch của người bằng cách phá hủy các tế bào chống lại bệnh tật và nhiễm trùng. Trong nhiều năm, AIDS được coi là bản án tử hình đáng sợ. Đến năm 1994, nó trở thành nguyên nhân gây tử vong hàng đầu cho những người Mỹ từ 25 đến 44 tuổi.

Nowa Paye, 9 tuổi, ở làng Freeman Reserve, cách Monrovia, Liberia khoảng 30 dặm về phía bắc, được đưa đến xe cấp cứu sau khi có dấu hiệu nhiễm Ebola ngày 30/9/2004. Ảnh: AP/Jerome Delay.

 Nhưng các phương pháp điều trị có sẵn vào những năm 1990 đã biến HIV/AIDS thành tình trạng mạn tính có thể kiểm soát với hầu hết người Mỹ. Sự chú ý chuyển sang châu Phi và các khu vực khác trên thế giới - khu vực bệnh không được kiểm soát và số ca mắc tăng lên mức báo động.

Theo GS Charters, các đại dịch không kết thúc đồng loạt trên toàn cầu. Nó sẽ trở thành những dịch bệnh mang tính khu vực.

Zika

Năm 2015, Brazil phải hứng chịu đợt bùng phát bệnh nhiễm trùng do virus Zika. Đây là virus do lây truyền do muỗi, có xu hướng chỉ gây bệnh nhẹ cho hầu hết người lớn và trẻ em.

Nhưng Zika đã trở thành nỗi kinh hoàng khi các bà mẹ nhiễm virus khi mang thai có thể đẻ con bị dị tật bẩm sinh, ảnh hưởng sự phát triển của não, trẻ sinh ra với đầu nhỏ bất thường.

Vào cuối năm 2015, muỗi cũng lan truyền virus Zika sang các nước Mỹ Latinh khác. Năm 2016, WHO tuyên bố đây là trường hợp khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng quốc tế, tác động của nó tại Mỹ cũng trở nên rõ ràng.

 CDC nhận được báo cáo về 224 trường hợp muỗi truyền Zika ở lục địa và hơn 36.000 trường hợp ở các vùng lãnh thổ, phần lớn tại Puerto Rico.

Elielson cố gắng dỗ em trai Jose Wesley, ở Bonito, bang Pernambuco, Brazil, vào ngày 30/1/2016. Jose Wesley bị tật đầu nhỏ bẩm sinh và bé la hét liên tục khiến khuông mặt đỏ bừng và thắt lại, chân tay tê cứng. Ảnh: AP/Felipe Dana.

Đến năm 2017, các ca bệnh giảm đáng kể và gần như biến mất sau đó. Ít nhất tại Mỹ, các chuyên gia tin rằng dịch bệnh đã chấm dứt khi dân số phát triển khả năng miễn dịch. Các đợt bùng phát chỉ có thể xuất hiện nếu virus đột biến hoặc số lượng những người trẻ không có khả năng miễn dịch tăng lên.

Covid-19

Thời điểm WHO tuyên bố Covid-19 là đại dịch toàn cầu là hai tháng, sau khi Trung Quốc phát hiện những ca nhiễm đầu tiên. Các báo cáo ban đầu cho thấy nCoV dường như không dễ lây lan sang người.

Song, các quan điểm này dần bị thay thế khi thực tế cho thấy sự lây lan và đột biến nhanh chưa từng có của nCoV. Nó nhanh chóng đi khắp thế giới và đến nay đã lây nhiễm cho hơn 450 triệu người.

Tại thời điểm ngày 11/3/2020, đại diện WHO cho biết khi nào các quốc gia chứng kiến sự suy giảm số ca bệnh hoặc ít nhất là số nhập viện, tử vong, cơ quan này sẽ kết thúc tình trạng y tế khẩn cấp toàn cầu.

WHO vẫn chưa công bố con số cụ thể. Nhưng các chuyên gia y tế tại Mỹ đã dự báo hồi kết của Covid-19 có thể chỉ còn trong nay mai.

Các ca mắc Covid-19 đang giảm dần ở Mỹ và giảm 5% trên toàn cầu trong tuần trước. Song, tại một số nơi như Anh, New Zealand, Hong Kong, Trung Quốc, các ca bệnh đang gia tăng.

Tiến sĩ Carissa Etienne, Giám đốc Tổ chức Y tế Liên châu Mỹ (PAHO) thuộc Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), cho biết người dân ở nhiều quốc gia cần vaccine và thuốc.

"Riêng ở Mỹ Latinh và Caribe, hơn 248 triệu người chưa được tiêm liều vaccine Covid-19 đầu tiên. Các quốc gia có tỷ lệ tiêm chủng thấp có thể sẽ chứng kiến sự gia tăng ca nhiễm, nhập viện và tử vong trong tương lai", TS Etienne nhấn mạnh.

Và với thực trạng này, tiến sĩ Ciro Ugarte, Giám đốc phụ trách các trường hợp khẩn cấp về sức khỏe của PAHO, khẳng định: “Chúng ta vẫn chưa thể thoát khỏi đại dịch. Các nước cần thận trọng”.