Suy đa tạng vì mò đốt
Cách ngày nhập viện khoảng một tuần, người đàn ông 46 tuổi (trú tại Đà Bắc, Hoà Bình) đi phát cỏ ở đồi keo. Sau đó, bệnh nhân xuất hiện một vết loét ở vùng bụng kèm theo sốt cao, rét run, đau mỏi người.
Sau đó, người này xuất hiện khó thở, được cơ sở tuyến dưới chuyển đến Bệnh viện Đa khoa tỉnh Hoà Bình cấp cứu.
Tiến sĩ Hoàng Công Tình, Trưởng khoa Hồi sức tích cực - Chống độc, cho biết vết loét vùng bụng của bệnh nhân do mò đốt. Hiện người này có tình trạng suy đa tạng, tổn thương gan và viêm phổi nặng. Các bác sĩ đã hội chẩn để đưa ra phác đồ điều trị tốt nhất cho bệnh nhân.
 |
| Vết loét do mò đốt ở vùng bụng của bệnh nhân. Ảnh: BSCC. |
Theo chuyên gia này, sốt mò là bệnh truyền nhiễm cấp tính do vi khuẩn Rickettsia orientalis (Orientia tsutsugamushi) gây nên. Bệnh nhân có tỷ lệ tử vong cao nếu không được chẩn đoán sớm và điều trị đặc hiệu. Sốt mò biểu hiện đa dạng, dễ nhầm lẫn với các bệnh lý khác, không có xét nghiệm đặc hiệu để chẩn đoán.
Sốt, đau đầu, đau mỏi khắp người, vết loét ngoài da do mò đốt (dấu hiệu đặc trưng của sốt mò), phát ban, sưng các hạch, tổn thương đa cơ quan (đặc biệt là phổi, tim, gan…) là dấu hiệu chủ yếu của bệnh. Bệnh có thể gặp rải rác trong năm nhưng chủ yếu về mùa mưa và nắng nóng.
Mầm bệnh Rickettsia orientalis có ở trên ấu trùng mò và một số loài vật gặm nhấm, thú nhỏ (chuột, chim hoặc ở chó, lợn, gà nhưng ít gặp hơn). Bệnh được truyền sang người qua vết đốt của ấu trùng mò (Leptotrombidium), không lây từ người sang người.
Theo bác sĩ Hoàng Công Tình, ấu trùng mò thường sống ở bụi cây, cỏ ẩm ướt, hang đá hoặc nơi có các loài gặm nhấm. Thời gian ủ bệnh từ 6 đến 21 ngày (kể từ khi bị ấu trùng mò đốt). Bệnh nhân thường sốt cao liên tục, kèm theo rét run, đau đầu, đau mỏi người. Vết loét ngoài da do mò đốt lúc đầu là nốt phỏng tiến triển thành hình bầu dục trên nền sẩn đỏ.
Sau 4-5 ngày, chúng vỡ ra thành nốt kích thước 0,5-2 cm, có vảy đen. Khi bong vảy, nó sẽ để lộ nốt loét đáy nông, hồng nhạt, không có mủ, không tiết dịch, bờ viền hồng đỏ hoặc đen tùy thuộc vào giai đoạn tiến triển của bệnh. Vết loét không đau nên dễ bỏ sót.
Để tránh bị ấu trùng mò đốt, bác sĩ Tình khuyến cáo người dân khi đi nương rẫy, đồi núi cần mặc quần áo kín, có tẩm hóa chất chống côn trùng như benzyl benzoate.
Ngoài ra, bạn nên bôi hóa chất xua côn trùng lên các vùng da hở, tránh ngồi, nằm, phơi quần áo, đặt balô trên bãi cỏ, gần bờ bụi, gốc cây. Kiểm soát quần thể mò - chuột bằng cách tiêu diệt chúng. Hiện chúng ta chưa có vaccine phòng sốt mò.
Ai dễ bị mò tấn công?
Trên thế giới, bệnh này hay gặp ở các nước châu Á nhiệt đới, nhất là những khu vực rừng núi có cây cối rậm rạp, đất mùn ẩm ướt, hang hốc trong núi đá hay những nơi như hai bên bờ suối, dọc bờ biển. Nơi đây vừa có khí hậu nóng ẩm, thích hợp cho con mò, trung gian truyền bệnh phát triển, vừa có những con thú mang mầm bệnh là các loài gặm nhấm. Thời điểm trong năm thích hợp cho bệnh bộc phát là khoảng tháng 6 đến tháng 9.
Trong điều kiện như vậy, những người vào rừng lấy gỗ, làm rẫy, làm đường sá, khai hoang, săn bắn, các đơn vị bộ đội đi hành quân bị mò đốt và nhiễm vi khuẩn. Thậm chí, ấu trùng mò cũng có cơ hội tấn công khách tham quan, du lịch, khám phá nơi rừng núi, sông suối.
 |
| Đừng xem thường vết mò đốt. |
Mò sống bằng cách hút máu trên cơ thể động vật máu nóng, đặc biệt là các loài gặm nhấm, đại diện là chuột - ký chủ chính của bệnh. Nếu mò hút máu con vật có mầm bệnh Rickettsia thì cũng sẽ sinh ra một thế hệ ấu trùng bị lây nhiễm tiếp tục. Sau đó, nếu gặp cơ thể người, mò sẽ bám lên, chèn ống hút ở miệng vào nang lông hay lỗ chân lông ở vùng da mềm, có nếp nhăn như nách, khuỷu, đầu gối... và lây nhiễm vi trùng cho người.
Nếu không được điều trị kháng sinh thích hợp, người bệnh sốt mò có thể tiến triển nặng dẫn tới biến chứng hô hấp và tim mạch gây tử vong. Các trường hợp nhẹ và vừa có thể bị sốt kéo dài 3 - 4 tuần, sau đó người bệnh hết sốt nhưng những triệu chứng mệt mỏi có thể còn kéo dài trong thời gian một vài tuần.
