Đông trùng hạ thảo là một loại đông dược quý có bản chất là dạng ký sinh của loài nấm Ophiocordyceps sinensis thuộc nhóm nấm Ascomycetes trên cơ thể ấu trùng của một vài loài bướm trong chi Thitarodes Viette, 1968 (trước đây phân loại trong chi Hepialus Fabricius, 1775). Phần dược tính của thuốc đã được chứng minh là do các chất chiết xuất từ nấm Ophiocordyceps sinensis. Nó được sử dụng từ lâu trong y học cổ truyền.
Tên gọi “ đông trùng hạ thảo ” là xuất phát từ quan sát thực tế khi thấy vào mùa hè nấm Ophiocordyceps sinensis mọc chồi từ đầu con sâu nhô lên khỏi mặt đất. Vào mùa đông thì nhìn cặp cá thể này giống con sâu (côn trùng), còn đến mùa hè thì chúng trông giống một loài thực vật (thảo mộc) hơn.
 |
| Đông trùng hạ thảo là loài dược liệu quý hiếm . |
Hiện nay, do sự săn lùng và hoạt động khai thác quá mức Đông trùng hạ thảo tại Nepal, loại nấm này đang có nguy cơ tuyệt diệt. Đông trùng hạ thảo khai thác tự nhiên được bán trên thị trường với giá rất cao, khoảng trên dưới 50.000 USD/kg (hơn 1 tỷ đồng).
Ngoài việc khai thác tự nhiên, hiện nay Đông trùng hạ thảo còn được nuôi cấy nhân tạo trong những khu nuôi trồng và cho năng suất rất lớn. Việc chủ động được nguồn nuôi trồng Đông trùng hạ thảo nhân tạo khiến cho việc Đông trùng hạ thảo hiện không còn hiếm nữa, với mức giá rất phải chăng nên bất cứ ai cũng có thể mua được. Tuy nhiên, các chuyên gia lo ngại người Việt đang bị mắc lừa khi lượng sản phẩm nhái đang chiếm tới 70% thị trường này.
Đông trùng hạ thảo khó phân biệt thật giả và dưới đây là vài cách để nhận diện
Quan sát trực quan
Quan sát bằng mắt là cách đơn giản nhất để phân biệt đông trùng hạ thảo thật giả. Bộ phận đầu sâu non và đầu thảo của Đông trùng hạ thảo gắn với nhau một cách tự nhiên phát triển, chỗ nối với nhau rất khớp, hoàn toàn không thấy dấu vết nối, nếu là Đông trùng hạ thảo giả rất dễ dàng có thể nhìn thấy vết nối.
 |
Dạng sâu của Đông trùng hạ thảo thật có những vân, mỗi 3 vân làm thành một gấp, các nếp gấp xếp thành hàng, các vân nằm gần phía đầu rất sâu, Đông trùng hạ thảo giả một mặt lỗ rõ điểm khác biệt này, mặt khác các nếp gấp giao nhau bằng phẳng, thường dùng khuôn để tạo ra.
Xem chân sâu non, Đông trùng hạ thảo thật có 8 chân đối xứng nhau, hàng giả số lượng chân không cố định, con thì có 8 chân, con có nhiều hơn hoặc ít hơn 8 chân; xem mặt cắt dọc, hàng thật sau khi tách ra có thể thấy những đường vân rõ nét, ở phía giữa đông trùng hạ thảo có lõi màu đen giống hình chữ V, hàng giả không có. Đây là cách phân biệt đông trùng hạ thảo thật giả dễ nhất và phổ biến nhất.
Phân biệt bằng khứu giác
Khi mở hộp đựng Đông trùng hạ thảo, chúng ta sẽ ngửi ngay thấy mùi giống mùi nấm rơm và mùi tanh của nấm hương rất đậm. Mỗi con Đông trùng hạ thảo đặt gần nhau cũng có thể ngửi thấy mùi này nhưng nhẹ hơn.
Những con Đông trùng hạ thảo làm giả không có mùi này, nếu có cũng không phải là mùi nấm rơm và mùi tanh của nấm hương như trên, mà là mùi tanh của cá, mùi nước hoa giả hoặc mùi nguyên liệu hóa học. Cách phân biệt đông trùng hạ thảo thật giả này rất có hiệu quả với người có khứu giác tốt.
 |
Phân biệt bằng xúc giác
Nhẹ nhàng cầm một nắm Đông trùng hạ thảo lên, lắc lắc tay cảm nhận trọng lượng , có cảm giác nhẹ như cỏ khô. Ngược lại Đông trùng hạ thảo giả khi để vào lòng bàn tay có cảm giác nặng. Đây là cách phân biệt đông trùng hạ thảo thật giả dựa trên cảm giác đôi bàn tay.
 |
Nếm thử
Khi cho Đông trùng hạ vào miệng nhai vụn như nhai hạt đậu nành, tấm, càng nhai càng thơm, trong miệng có mùi thơm như mùi thịt gà. Nếu cho Đông trùng hạ thảo giả vào miệng nhai, có cảm giác cứng, sau khi nhai có nước bọt tiết ra ta sẽ thấy giống bột đất sét, đến khi không thể nhai nữa nó hoàn toàn không có mùi thơm của thịt mà có mùi đất rất nồng. Người có vị giác tốt sẽ phân biệt được đông trùng hạ thảo thật giả bằng cách nếm.
Để chọn lựa được Đông trùng Hạ thảo chất lượng tốt người dân cần tìm đến những công ty kinh doanh có uy tín, sản phẩm được kiểm nghiệm và đánh giá hàm lượng adenosin, cordycepin đạt chuẩn của Bộ Y tế. Tránh việc mua phải sản phẩm kém chất lượng, ảnh hưởng không tốt tới sức khỏe.
