Nền kinh tế toàn cầu đã phục hồi đầu năm 2021, khi mà sự lây nhiễm của COVID-19 ở mức thấp. Đến nửa cuối năm 2021, nó mới thực sự gặp khó khăn do các đợt bùng phát mới, sự tắc nghẽn chuỗi cung ứng, thiếu lao động và chậm triển khai vaccine COVID-19 - đặc biệt là các quốc gia đang phát triển.
Sự phục hồi chậm lại đã khiến các nhà kinh tế tại Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) và 38 thành viên Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) cắt giảm dự báo tăng trưởng toàn cầu vào tháng 10 và tháng 12.
Tuy nhiên, các tổ chức này vẫn duy trì triển vọng cho năm 2022 nhưng không quên cảnh báo rằng, các biến thể COVID có thể làm chệch hướng tăng trưởng và nhấn mạnh sự cần thiết phải nhanh chóng tiêm vaccine cho người dân trên khắp thế giới.
Mặc dù đại dịch vẫn là một nguy cơ lớn đối với tăng trưởng toàn cầu, nhưng nó không phải là mối đe dọa duy nhất khiến các nhà đầu tư phải chú ý vào năm 2022. Dưới đây là 5 vấn đề có thể ảnh hưởng đến tăng trưởng toàn cầu trong năm 2022.
Lo lắng về các biến thể của COVID-19
Vào tháng 11, thị trường tài chính dậy sóng với một nỗi lo sợ khi một biến thể coronavirus mới xuất hiện – biến thể Omicron – được phát hiện lần đầu tiên tại Nam Phi. Biến thể coronavirus mới này có khả năng lây truyền cao và điều này đã khiến thị trường tài chính, hàng hóa toàn cầu sụp đổ.
Trong nhiều tuần tiếp theo sau đó, thị trường toàn cầu tiếp tục chao đảo khi các nhà đầu tư vật lộn để đánh giá tác động của biến thể mới đối với kinh tế. Các chính phủ đã thắt chặt các hạn chế đi lại để ngăn chặn sự lây lan của biến thể mới này, điều có thể đe dọa đến sự phục hồi kinh tế.
Các bằng chứng ban đầu cho thấy, biến thể Omicron dù dễ lây lan hơn biến thể Delta nhưng mức độ gây chết người ít hơn nhưng nó có khả năng tránh miễn dịch do vaccine hiện có tạo ra cũng như phương pháp điều trị hiện có.
Giữa lúc các nhà khoa học đang phân tích dữ liệu, các chiến lược gia của JP Morgan cho biết, nếu Omicron được phát hiện là "ít gây chết người hơn" thì cuối cùng nó có thể đẩy nhanh sự kết thúc của đại dịch.
Có thể biến thể Omicron không phải là yếu tố đẩy sự phục hồi kinh tế đi chệch hướng, nhưng một biến thể trong tương lai có thể tiềm ẩn một rủi ro như vậy. Các chuyên gia đã cảnh báo rằng, nếu đại dịch vẫn tiếp tục hoành hành thì chúng ta có thể thấy sự xuất hiện của các biến thể COVID kháng vaccine và điều này có thể khiến cho các quốc gia trở lại với các đợt phong tỏa mới.
"Nếu COVID-19 có tác động kéo dài trong trung hạn, nó có thể làm giảm GDP toàn cầu, dự kiến khoảng 5,3 nghìn tỷ USD trong 5 năm tới so với dự báo hiện tại", Gita Gopinath , nhà kinh tế của IMF cho biết vào tháng 10.
Ngoài ra, ông Gopinath còn cho biết, ưu tiên chính sách hàng đầu là đảm bảo 40% dân số ở mọi quốc gia được tiêm chủng đầy đủ vào năm nay và 70% vào giữa năm 2022. Cho đến nay, chưa đến 5% dân số ở các nước thu nhập thấp đã được tiêm chủng đầy đủ.
Các "nút thắt cổ chai" của chuỗi cung ứng
Sự gián đoạn chuỗi cung ứng đã đóng một vai trò quan trọng trong việc làm cho sự phục hồi toàn cầu bị đình trệ trong năm nay. Những khó khăn trong khâu vận chuyển cùng với tình trạng thiếu container sau khi các hạn chế liên quan đến đại dịch được nới lỏng đã khiến các nhà sản xuất “đỏ mắt” tìm kiếm linh kiện và nguyên liệu thô.
Lĩnh vực ô tô là một trong những lĩnh vực bị ảnh hưởng nặng nề nhất với việc sản lượng sụt giảm trong khu vực đồng tiền tiền chung châu Âu trong những tháng gần đây. Các nhà sản xuất ô tô đã cắt giảm sản lượng do thiết bị trung gian, đặc biệt là chất bán dẫn.
Trong khi có những dấu hiệu cho thấy tình trạng thiếu hụt nguồn cung đang được khắc phục với việc chi phí vận chuyển giảm và xuất khẩu chip tăng. Các chuyên kỳ vọng những nút thắt về nguồn cung sẽ tiếp không còn đè nặng lên tăng trưởng trong năm tới.
Tình trạng lạm phát kéo dài
Tình trạng thiếu nguyên liệu đầu vào cùng với giá năng lượng cao hơn đã đẩy lạm phát ở khu vực đồng tiền chung châu Âu và Hoa Kỳ lên mức cao nhất trong nhiều năm trở lại đây. Điều này đã khiến các nhà đầu tư toàn cầu lo sợ rằng các ngân hàng trung ương sẽ buộc phải tăng lãi suất sớm hơn để kiềm chế giá đang tăng vọt.
Ngân hàng Trung ương châu Âu cho rằng giá đã bị đẩy lên do các yếu tố tạm thời như thiếu hụt nguồn cung, giá năng lượng cao hơn và các hiệu ứng cơ bản. Các chuyên gia hy vọng lạm phát sẽ hạ nhiệt khi mà tác động của việc mất cân bằng cung - cầu toàn cầu giảm xuống.
Với sự gián đoạn chuỗi cung ứng kéo dài hơn so với dự báo trước đó đã làm cho lạm phát tiếp tục tăng nóng trong phần lớn thời gian của năm 2022, khiến các ngân hàng trung ương châu Âu rơi vào tình trạng khó khăn.
Tại Mỹ, lo ngại về lạm phát dự kiến sẽ còn lớn hơn do phải chịu áp lực phải phục hồi kinh tế nhanh một cách nhanh chóng, tình trạng thiếu hụt nguồn cung và lao động. Cục Dự trữ Liên bang cho biết họ sẽ cắt giảm kế hoạch kích thích mua trái phiếu nhanh hơn và sẽ tăng lãi suất vào năm 2022. Một đợt tăng lãi suất của Fed có thể gây rắc rối cho một số nền kinh tế mới nổi, bao gồm Nam Phi, Argentina và Thổ Nhĩ Kỳ,…
Trung Quốc gia tằng đàn áp các công ty công nghệ
Sự suy thoái ở Trung Quốc, nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, chắc chắn sẽ gây thêm lo lắng cho các nhà đầu tư vào năm 2022.
Cường quốc kinh tế châu Á này đã giúp thế giới thoát khỏi cuộc suy thoái do đại dịch gây ra vào năm 2020 nhờ nhu cầu toàn cầu đối với hàng hóa điện tử và y tế của họ. Đây là nền kinh tế lớn duy nhất tăng trưởng vào năm 2020 và dự kiến sẽ tăng khoảng 8% trong năm nay, trở thành nền kinh tế lớn phát triển nhanh nhất sau Ấn Độ.
Tuy nhiên, sự phục hồi sau đại dịch đang bị cản trở bởi Bắc Kinh siết chặt kiểm soát đối với các ông lớn trong lĩnh vực công nghệ của mình, bao gồm Alibaba và Tencent, các công ty bất động sản mắc nợ cao như Evergrande và Kaisa, và lĩnh vực giáo dục tư nhân.
Các quan chức hàng đầu của Trung Quốc đã tìm cách xoa dịu tình hình bằng cách nói rằng việc ổn định kinh tế sẽ là ưu tiên hàng đầu trong năm tới.
Việc Bắc Kinh miễn cưỡng từ bỏ lập trường "không COVID", vốn đã khiến nước này bị cô lập trong hơn một năm qua và dẫn đến những hạn chế hà khắc sẽ vẫn là một rủi ro lớn đối với nền kinh tế toàn cầu.
Căng thẳng địa chính trị gia tăng
Mối quan hệ giữa Nga với Mỹ và các đồng minh châu Âu vẫn đang trong giai đoạn căng thẳng.
Washington đã cảnh báo Moscow về sự hiện diện của quân đội Nga tại biên giới với Ukraine.
Mỹ và các đồng minh châu Âu đang cân nhắc thêm các biện pháp trừng phạt kinh tế đối với Nga, bao gồm cả việc dừng hợp tác trong việc xây dựng đường ống dẫn khí đốt Nord Stream 2 gây tranh cãi nếu nước này xâm lược nước láng giềng Ukraine.
Edward Moya, nhà phân tích thị trường cấp cao của tập đoàn thương mại OANDA, nói với Hãng tin DW của Đức rằng: “Căng thẳng Mỹ-Nga là một nguy cơ to lớn có thể khiến các đồng minh phía Đông NATO ngày càng rơi vào đỉnh điểm của chiến tranh. Nếu Mỹ và châu Âu ngừng đường ống dẫn dầu Nord Stream 2 có thể dẫn đến một cuộc khủng hoảng năng lượng toàn cầu khiến giá dầu tăng lên 100 USD / thùng ... Giá năng lượng tăng cao có thể là sợi dây buộc các ngân hàng trung ương trên toàn cầu đẩy nhanh việc thắt chặt chính sách tiền tệ".
Quan hệ Mỹ-Trung cũng căng thẳng vì Đài Loan, với việc Washington cảnh báo Bắc Kinh không nên đơn phương thay đổi hiện trạng đối với lãnh thổ này.
Washington đã khiến Bắc Kinh khó chịu hơn nữa khi tuyên bố rằng,các quan chức Mỹ sẽ tẩy chay Thế vận hội Mùa đông Bắc Kinh vào tháng 2 vì lý do nhân quyền. Trung Quốc đã đe dọa rằng, Mỹ sẽ "phải trả giá" cho quyết định của mình.
