Tuyên bố chiến tranh của Tổng thống Nga Vladimir Putin nhắm vào Ukraina diễn ra trong bối cảnh lạm phát toàn cầu đang ở mức cao nhất trong nhiều thập kỷ và đặc biệt thị trường nông sản thế giới diễn biến khó lường, nhiều xáo trộn giai đoạn hậu đại dịch COVID-19.
Và cuộc xung đột Nga - Ukraina lần này, được coi là một biến động lớn nhất kể từ sau Chiến tranh Lạnh hoàn toàn có thể dẫn đến nhiều thay đổi, thường khiến các nhà đầu tư đổ xô trở lại trái phiếu, được coi là tài sản an toàn nhất để tránh lạm phát.
Theo Nikkei, mặc dù các quốc gia phương Tây đã ngừng ban hành biện pháp trừng phạt trực tiếp nhằm vào nguồn cung hàng hóa từ Nga, song căng thẳng leo thang ở biên giới Ukraina đã gây ra những ảnh hưởng kinh tế sâu rộng cho các nền kinh tế châu Á.
Giới chuyên gia nhận định làn sóng tăng giá đối với các mặt hàng xuất khẩu chủ chốt của Nga - như dầu, khí đốt và nguyên liệu sản xuất kim loại thô - dự kiến sẽ làm trầm trọng thêm tình trạng lạm phát vốn đang gia tăng và sản xuất ngừng trệ do đại dịch COVID-19.
Nhiều quốc gia châu Á vẫn đang trong giai đoạn phục hồi sau những gián đoạn chuỗi cung ứng do đại dịch gây ra suốt 2 năm qua. Song nếu Nga phản đối các lệnh trừng phạt của phương Tây bằng cách cắt giảm nguồn cung, một số nền kinh tế lớn thường nhập khẩu hàng hoá từ Nga - như Nhật Bản và Hàn Quốc - sẽ không chỉ phải đối mặt với giá tăng, mà còn có khả năng thiếu hụt nguồn cung trầm trọng.
Dầu khí: Tác động mạnh đến các công ty
Justin Tang, người đứng đầu bộ phận nghiên cứu châu Á tại United First Partners ở Singapore, cho biết: “Tác động ngay lập tức (cuộc khủng hoảng Nga-Ukrain) sẽ là giá dầu, vì vậy các công ty sử dụng dầu làm nguyên liệu đầu vào sẽ cảm thấy sức nóng”.
Giá dầu thô thế giới tăng vọt, vượt ngưỡng 100 USD/thùng, lần đầu tiên sau hơn 7 năm vào hôm 24/2 do lo ngại về nguồn cung từ Nga. Hiện, Nga là nhà sản xuất dầu lớn thứ hai thế giới, chủ yếu bán dầu thô cho các nhà máy lọc dầu ở châu Âu và là nhà cung cấp khí đốt tự nhiên lớn nhất cho châu Âu, cung cấp khoảng 35% nguồn cung của nước này.
Margaret Yang, chiến lược gia có trụ sở tại Singapore tại DailyFX, cho biết: “Các nhà giao dịch dầu đang cảnh giác về sự leo thang tiềm tàng trong các cuộc xung đột có thể dẫn đến các hạn chế đối với xuất khẩu dầu của Nga, thêm hạn chế về nguồn cung trong một thị trường vốn đã hạn hẹp.”
Bà chỉ ra tác động của giá dầu thô và giá khí đốt cao hơn sẽ vượt ra ngoài các công ty tiêu thụ dầu. "Điều này có thể dẫn đến lạm phát thậm chí còn cao hơn trên toàn thế giới và thúc giục các ngân hàng trung ương thắt chặt chính sách tiền tệ với tốc độ nhanh hơn, đè nặng lên các tài sản rủi ro, đặc biệt là lĩnh vực công nghệ nhạy cảm với tỷ giá."
Mặt khác, một số doanh nghiệp liên quan đến năng lượng ở châu Á đang sẵn sàng đạt được lợi nhuận. Hôm 24/2, giá cổ phiếu của công ty dầu khí Indonesia Medco Energi Internasional tăng 13%, công ty thiết bị và dịch vụ dầu khí Elnusa tăng 12% và nhà kinh doanh và phân phối xăng dầu AKR Corporindo tăng 6%. Công ty dầu khí PTT Exploration and Production của Thái Lan cũng tăng 3,5%.
Giao thông và du lịch: Mối lo ngại về an toàn gia tăng trên không phận Ukraina-Nga
Những lo ngại về không phận phía trên khu vực xung đột đã ảnh hưởng đến các hãng hàng không châu Á. Trong một động thái hiếm hoi, Japan Airlines hôm 24/2 đã hủy một chuyến bay từ Tokyo đến Moscow, do người phát ngôn cho biết hãng không thể xác định liệu chiếc máy bay có thể hoạt động an toàn hay không trước sự xâm lược của Nga. Một chuyến bay từ Moscow đến Tokyo hôm nay (25/2) cũng bị hủy.
Nhà cung cấp dữ liệu rủi ro Safe Airspace hôm 24/2 đã nâng mức độ rủi ro của không phận Ukraine lên "Không bay" khi căng thẳng gia tăng trong khu vực. "Bất kể các cuộc di chuyển thực tế của lực lượng Nga vào Ukraina như thế nào, mức độ căng thẳng và bất ổn ở Ukraina hiện đang ở mức cực độ. Chính điều này đã làm phát sinh rủi ro đáng kể đối với hàng không dân dụng."
Theo trang web theo dõi chuyến bay Flightradar24, các hãng hàng không dường như tránh bay qua Ukraina vào ngày 24/2. Nhiều hãng hàng không châu Âu cũng đã hủy các chuyến bay đến Ukraina trong vài ngày qua.
Việc giảm khả năng đi lại quốc tế do căng thẳng, cùng với giá nhiên liệu cao hơn, sẽ là một đòn giáng cho các hãng hàng không khi họ cố gắng vượt qua đại dịch COVID-19. Giá cổ phiếu của Singapore Airlines và Japan Airlines đều giảm 6% vào hôm 24/2.
Sau sự bùng phát của biến thể omicron, một số quốc gia châu Á, chẳng hạn như Thái Lan, mới bắt đầu mở cửa biên giới cho những du khách đã được tiêm phòng để được đi du lịch không cần kiểm dịch. Nhưng rủi ro địa chính trị có thể không khuyến khích mọi người đi du lịch, đánh bay cánh buồm của sự phục hồi du lịch có thể xảy ra ở Thái Lan và những nơi khác.
Đáng chú ý, Thái Lan là một điểm đến du lịch nổi tiếng của người Nga. Theo Bộ Du lịch và Thể thao nước này, 133.903 khách du lịch đã đến thăm Thái Lan trong tháng Giêng, gấp hơn 17 lần con số cùng tháng năm ngoái. Trong đó, 23.760 người đến từ Nga.
CNTT: Các công ty lớn tiếp xúc với trung tâm công nghệ mới nổi
Cuộc khủng hoảng hiện tại xảy ra khi Ukraine đã nổi lên như một trung tâm công nghệ đang phát triển ở Đông Âu. Nhiều công ty nước ngoài có cơ sở hoặc đối tác phát triển ra nước ngoài ở đó, tận dụng lực lượng lao động có trình độ học vấn nhưng chi phí tương đối thấp của đất nước. Những công ty này hiện đang phải đối mặt với những lo ngại ngày càng tăng về tình hình địa phương.
Tập đoàn Nhật Bản Hitachi có khoảng 7.200 nhân viên của công ty con GlobalLogic của Mỹ tại Ukraine. Theo Nikkei Asia, theo báo cáo của Nikkei Asia, trước tình hình leo thang trong nước, Hitachi đã lên kế hoạch sơ tán cho những nhân viên này vào hôm nay (25/2).
Hitachi đã mua lại GlobalLogic chỉ vào năm ngoái. Vào đầu tháng 2, Giám đốc tài chính Yoshihiko Kawamura nói với các phóng viên rằng công ty "rất lo ngại" về tình hình Ukraina, nói rằng doanh nghiệp vẫn hoạt động như bình thường khi đó, nhưng sẽ có tác động nếu các cuộc xâm lược đến các khu vực nội địa từ các khu vực biên giới, vì sẽ có vấn đề về cách bảo vệ nhân viên.
Tập đoàn thương mại điện tử Nhật Bản Rakuten cũng có mặt tại Ukraina cho ứng dụng nhắn tin Viber, với khoảng 125 nhà thầu ở Kyiv và Odessa. "Chúng tôi có một kế hoạch kinh doanh liên tục cho hoạt động của chúng tôi ở Ukraina và sẽ tiếp tục theo dõi chặt chẽ tình hình", công ty cho biết.
Ngũ cốc: Một mối quan tâm khác đối với các nhà sản xuất thực phẩm châu Á
Theo giới phân tích, mỗi khi thế giới có sự cố thị trường nông sản được cho là tác động chậm hơn so với các mặt hàng nóng khác như dầu mỏ, vàng và chứng khoán.
Nhận định về thị trường nông sản, các chuyên gia cho rằng, bất kỳ sự gián đoạn nào đối với dòng chảy ngũ cốc ra khỏi khu vực Biển Đen đều có thể gây ra những tác động lớn đến giá cả và “đổ thêm dầu vào lửa” cho lạm phát lương thực. Đặc biệt là thế giới đang ở vào thời điểm mà tính hợp lý về giá cả hay còn gọi là khả năng chi trả vẫn đang là mối quan tâm lớn trên toàn cầu, sau những thiệt hại kinh tế do đại dịch COVID-19 gây ra.
Dự báo, bốn quốc gia xuất khẩu nông sản hàng đầu trong khu vực chiến sự gồm: Ukraina, Nga, Kazakhstan và Romania - nằm trên hành lang vận chuyển ngũ cốc từ các cảng ở Biển Đen, có thể sẽ phải đối mặt với sự gián đoạn ngay tức thì từ hành động quân sự của Nga cũng như các lệnh trừng phạt kinh tế...
Theo dữ liệu của Hội đồng Ngũ cốc quốc tế (IGC), Ukraine được dự báo là nhà xuất khẩu ngô lớn thứ ba thế giới trong niên vụ 2021/22 và là nhà xuất khẩu lúa mì lớn thứ tư thế giới, trong khi Nga là nước xuất khẩu lúa mì hàng đầu thế giới.
Theo dự báo của Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA) trước đó, một cuộc tấn công của Nga vào Ukraina có thể gây nguy hiểm cho sản lượng lúa mì xuất khẩu quan trọng của nước này. Ukraina hiện chiếm tới 12% tổng sản lượng lúa mì của thế giới và ước tính quốc gia Đông Âu còn cung cấp 16% sản lượng ngô xuất khẩu của thế giới trong năm nay.
Hoạt động sản xuất ngũ cốc của Ukraina đã bùng nổ trong thập kỷ qua. Theo báo cáo của USDA vào năm ngoái, nước này đã thu hoạch gần 33 triệu tấn lúa mì, tăng đáng kể so với một năm trước đó. Các chuyên gia thị trường cho rằng, sự gián đoạn thị trường hàng hóa nông sản sẽ xảy ra và hưởng trực tiếp đến những quốc gia nhập khẩu lúa mì của hai nước này.
Cụ thể là các bạn hàng lớn gồm khu vực Nam Á, châu Âu, châu Phi và Trung Đông. Điều đó sẽ làm tăng nguy cơ xảy ra bất ổn chính trị và đảo lộn kinh tế, nếu các quốc gia nhập khẩu nông sản của Ukraina phải bỏ thêm nhiều tiền hơn để vận chuyển hàng hóa từ Mỹ về hoặc xa hơn.
Dominic Schnider, chiến lược gia tại công ty dịch vụ tài chính và ngân hàng đa quốc gia Thụy Sỹ (UBS), cho biết: “Rủi ro địa chính trị đã tăng lên ở khu vực Biển Đen, và có thể ảnh hưởng đến giá lúa mì thế giới trong thời gian tới”.
Ukraina là nước xuất khẩu lớn lúa mì, ngô và các loại ngũ cốc khác. Trong khi những sản phẩm này chủ yếu hướng đến các nước châu Âu, sự gián đoạn chuỗi cung ứng tiềm ẩn có thể khiến giá ngũ cốc tăng cao hơn, ảnh hưởng đến các doanh nghiệp và người tiêu dùng châu Á.
Vasu Menon, giám đốc điều hành chiến lược đầu tư tại Ngân hàng Oversea-Chinese của Singapore, cho biết: “Bất kỳ sự gián đoạn nào đối với dòng chảy của các loại ngũ cốc ra khỏi khu vực Biển Đen, do hành động quân sự hoặc lệnh trừng phạt, có thể có tác động lớn đến giá lương thực và lạm phát nhiên liệu. Tập đoàn "Ukraina, Nga, Kazakhstan và Romania vận chuyển ngũ cốc từ các cảng ở Biển Đen."
Chỉ số giá lương thực do Tổ chức Nông lương Liên hợp quốc tổng hợp đạt 135,7 vào tháng Giêng, so với 113,5 một năm trước đó. Trong những tuần qua, nhiều công ty thực phẩm châu Á đã công bố tăng giá sản phẩm của họ, cho biết họ đang gặp khó khăn trong việc hấp thụ chi phí nguyên liệu thô, hậu cần và đóng gói đang tăng lên. Những phức tạp hơn nữa từ cuộc khủng hoảng Ukraina sẽ đè nặng lên các nhà sản xuất lương thực của châu Á.
Kim loại hiếm, khí hiếm: Các nhà sản xuất chip xử lý giá đầu vào cao hơn
Theo nhà nghiên cứu thị trường TrendForce, Ukraine là nhà cung cấp đáng kể khí nguyên liệu cho chất bán dẫn, bao gồm neon, argon, krypton và xenon. Ví dụ, Ukraine chiếm gần 70% công suất khí neon trên thế giới. "Nếu nguồn cung cấp nguyên vật liệu bị cắt đứt, sẽ có tác động đến ngành", TrendForce nói.
Sẽ không có tác động đến sản xuất chip trong ngắn hạn, vì vẫn còn nguồn cung từ các khu vực khác, nhưng nhà nghiên cứu cho biết, "việc giảm cung cấp khí đốt có thể sẽ dẫn đến giá cao hơn và có thể làm tăng chi phí sản xuất wafer."
Các công ty như nhà sản xuất chip SK Hynix của Hàn Quốc cho biết họ đã chuẩn bị cho những gián đoạn chuỗi cung ứng tiềm ẩn.
"Không cần phải lo lắng về (nguồn cung cấp khí đốt) quá nhiều vì chúng tôi đã chuẩn bị trước cho việc này", Giám đốc điều hành Lee Seok-hee cho biết vào tuần trước, đồng thời cho biết công ty có đủ hàng tồn kho.
Xung đột cũng có thể ảnh hưởng đến ngành công nghiệp chip theo những cách khác. Nhật Bản hôm nay (25/2) cho biết họ sẽ áp đặt các lệnh trừng phạt đối với xuất khẩu chất bán dẫn và các sản phẩm đa năng khác sang Nga để đáp trả cuộc xâm lược Ukraine.
Thông báo này được đưa ra trong bối cảnh các động thái tương tự của Mỹ, Đài Loan, nền kinh tế chip chủ chốt, cũng cho biết hôm nay rằng họ sẽ áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với Nga, nhưng không cung cấp ngay lập tức chi tiết về những gì họ có thể bao gồm.
Nga cũng là nước xuất khẩu lớn khí hiếm, còn được gọi là khí quý, và palađi, được sử dụng để lọc khí thải ô tô. Một số nền kinh tế châu Á như Nhật Bản - nền kinh tế sản xuất ô tô lớn - là những nước nhập khẩu nhiều palađi của Nga. Nếu Matxcơva hạn chế xuất khẩu nguyên liệu này, nó có thể ảnh hưởng đến các doanh nghiệp châu Á nếu không tìm được nguồn thay thế.
