Khi lên nắm quyền tháng 12/2012, Thủ tướng Nhật Bản Abe Shinzo cam kết sẽ để phụ nữ tỏa sáng và tạo điều kiện cho phụ nữ tham gia các lĩnh vực kinh doanh và chính trị.
Học thuyết này được gọi là "Womenomics - Nền kinh tế phụ nữ" được ông Abe phát động trong cam kết thúc đẩy quyền năng của phụ nữ. Ông Abe đã thi hành một loạt chính sách nhằm tăng cường vai trò của phụ nữ đồng thời coi đó là trụ cột trong chiến lược phát triển, trong bối cảnh già hóa dân số tại Nhật.
 |
| Ông Abe Shinzo |
Chính quyền của ông đã cam kết sẽ tạo ra "Một xã hội nơi phụ nữ tỏa sáng" và đưa ra mục tiêu phấn đấu đến năm 2020 Nhật Bản sẽ có 30% doanh nghiệp do phụ nữ làm chủ.
Phụ nữ Nhật thường có trình độ học vấn cao, nhưng việc để họ gắn bó với công sở là một thách thức, đặc biệt sau khi sinh con. Hiểu được điều này, ông Abe đã xây dựng kế hoạch sẽ có thêm hàng trăm nghìn nhà trẻ để hỗ trợ cho phụ nữ sau sinh, tạo điều kiện cho họ sớm trở lại với công việc.
Bộ Tài chính nước này đã nâng mức giới hạn thu nhập mà một trong hai người vợ hoặc chồng đóng vai trò người phụ thuộc từ 1,03 triệu Yên lên 1,5 triệu Yên (12.743 USD) nhằm khuyến khích những người này lao động thêm nhiều giờ. Ngoài ra, đất nước này còn ban hành đạo luật nhằm thúc đẩy phụ nữ tham chính.
Trong cuộc bầu cử địa phương tháng 4/2019 được tổ chức trên toàn quốc, 6 phụ nữ trong số 59 người đã giành chiến thắng để trở thành thị trưởng. Các nữ chính khách hiện chiếm 10,4% trong Hạ viện Nhật Bản và 22,5% ở Thượng viện. Chính phủ Nhật Bản cũng đặt mục tiêu tăng tỷ lệ ứng cử viên nữ trong các cuộc tổng tuyển cử lên 30% trong thời gian tới.
Năm 2017, lần đầu tiên tỷ lệ bà mẹ có trình độ đại học vẫn làm việc dài hạn tăng lên gần 50%, từ mức 30% hồi những năm 2000.
Từ tháng 10/2019, Nhật Bản áp dụng chương trình giáo dục miễn phí có giá trị tới 776 tỷ Yên (gần 7 tỷ USD)/năm. Chính phủ cung cấp chương trình giáo dục miễn phí cho trẻ em trong độ tuổi từ 3 - 5 giảm gánh nặng cho các cặp vợ chồng, tăng tỷ lệ sinh tự hiên.
Học thuyết kinh tế này bước đầu đã đem lại những kết quả thuyết phục, như tăng số lượng phụ nữ tham gia các cơ quan chính phủ lên mức kỷ lục, tăng tỷ lệ phụ nữ tham gia lực lượng lao động.
Dù vậy một số lời hứa ban đầu trong chương trình "Womenomics” của ông không bao giờ trở thành hiện thực, theo The New York Times.
 |
Nhiều phụ nữ Nhật Bản không thể nhận công việc toàn thời gian, ngay cả sau khi ông Abe thông qua đạo luật nhằm xoa dịu văn hóa làm việc tàn bạo của Nhật Bản.
Khi ông Abe kết thúc nhiệm kỳ cầm quyền, một trong những mục tiêu chưa đạt được của ông là thúc đẩy phụ nữ trong lực lượng lao động. Mới chỉ có 12% vị trí quản lý doanh nghiệp do phụ nữ đảm nhiệm, thấp hơn rất nhiều so với mục tiêu ông Abe đề ra.
Trong khi tỷ lệ nữ giới trong lực lượng lao động tăng trong thời kỳ ông làm thủ tướng lên mức cao nhất mọi thời đại là 52,2%, hơn một nửa trong số đó làm công việc bán thời gian hoặc theo hợp đồng ngắn hạn, mang lại ít lợi ích và cơ hội thăng tiến trong sự nghiệp.
Kế hoạch “Womenomics" của ông đi đúng hướng. Nhưng hơn 2 năm Covid-19 hoành hành đe dọa xóa bỏ tất cả, khi số phụ nữ rời khỏi lực lượng lao động Nhật Bản cao gần gấp đôi so với nam giới.
Theo Nippon, cuộc khảo sát với 1.065 phụ nữ ở các vị trí quản lý của công ty tuyển dụng Adecco Group Nhật Bản vào tháng 3, chỉ ra sự thiếu quan tâm đến thăng tiến nghề nghiệp. Chỉ có 11,9% thực sự yêu cầu được thăng chức, trong khi 48,6% quan tâm đến việc nắm giữ vị trí cao hơn.
Trong đó, lý do thêm căng thẳng (56,5%), hài lòng với vị trí hiện tại (41,5%), cảm thấy không thích hợp (40%). Có 47,9% người có tham vọng làm sếp muốn kiếm được nhiều tiền hơn, 36,5% hy vọng giúp phụ nữ nhận ra tiềm năng tại nơi làm việc, 31,9% muốn trở nên quyền lực hơn.
Nhóm khảo sát kết luận ở Nhật Bản, vai trò giới trong việc làm đã ăn sâu vào tư tưởng. Kết hôn và sinh con vẫn ảnh hưởng đáng kể.
Hậu dịch bệnh, tại Nhật Bản, nhiều phụ nữ vừa trông trẻ hoặc người thân già cả, vừa làm việc bán thời gian, thường là trong các ngành dịch vụ thay vì trở về các vị trí cũ.
Thời điểm ông Abe thôi chức Thủ tướng nhiều người cũng nhận định rằng bất cứ ai thay thế vị trí ông Abe chắc chắn phải đối mặt với một số thách thức trước mắt, bao gồm việc vượt qua cuộc khủng hoảng coronavirus, đưa nền kinh tế trở lại đúng hướng và phát triển mối quan hệ với các đồng minh, cũng như đối thủ.
Các nhà bình luận cũng cho rằng bất kỳ ai khi đắc cử vị trí Chủ tịch đảng Dân chủ Tự do và Thủ tướng của quốc gia này cần phải làm tốt hơn những vấn đề liên quan đến phụ nữ, khi một nửa dân số là nữ.
Mieko Nakabayashi - cựu chính trị gia thuộc đảng Dân chủ đối lập của Nhật Bản, nói rằng: "Quả là có nhiều phụ nữ được tuyển dụng do chính sách của ông Abe, nhưng hầu như họ đều ở những vị trí lương thấp, không có tay nghề cao, vì vậy “Womenomics” chẳng giúp ích cho sự nghiệp của phụ nữ hoặc đưa được nhiều phụ nữ tham gia chính trị hơn".
"Họ đang hỏi làm thế nào để được "tỏa sáng" khi họ vẫn phải nuôi con, làm việc nhà, chăm sóc người già trong gia đình và vẫn làm công việc bán thời gian với đồng lương thấp", bà nói thêm. "Và đối với nhiều gia đình, ý tưởng sinh hai con trở lên là không thể thực hiện được, chủ yếu là do chi phí giáo dục".
