Theo các chuyên gia, việc Canada chấm dứt đàm phán hiệp định thương mại tư do với Trung Quốc cho thấy mối quan hệ giữa 2 nước đang ngày càng căng thẳng.
Ngoài vấn đề giao thương, cả hai còn có nhiều mâu thuẫn trong việc sử dụng mạng 5G của Huawei, Canada bắt giám đốc Mạnh Vãn Chu của công ty này, hay tình hình nhân quyền ở Tân Cương, chính sách của Bắc Kinh...
 |
| Khu trục hạm HMCS Calgary của Canada từng thực hiện nhiệm vụ ở Biển Đông năm 2018 - Ảnh: REUTERS |
Canada cũng thường xuyên đưa tin về Biển Đông, cho thấy nhiều khả năng Ottawa sẽ tham gia sâu hơn về vấn đề Biển Đông, điều này thể hiện từ các diễn biến gần đây liên quan tới thái độ ngày càng rõ ràng của phương Tây và các đồng minh của Mỹ nói riêng.
Bài viết trên Maritime Executive nói về việc Mỹ "nên công nhận tuyên bố chủ quyền của Canada ở khu vực Hành lang Tây Bắc (Northwest Passage)" ở Bắc Cực cho rằng các tàu phá băng của Trung Quốc đã xuất hiện ở khu vực này, và đây có thể biến thành một sân đấu cạnh tranh chiến lược mới.
Bài viết cũng cảnh báo căng thẳng và dẫn chứng Trung Quốc cố tình phớt lờ cam kết để quân sự hóa ở quần đảo Trường Sa (thuộc chủ quyền của Việt Nam), sau đó thúc giục Mỹ phải hành động nhanh trong việc công nhận chủ quyền của Canada ở Hành lang Tây Bắc.
Mỹ đang kiềm chế Trung Quốc bằng hàng loạt sáng kiến và nhóm liên minh nhỏ, mà nhóm Ngũ Nhãn (Five Eyes, gồm Mỹ, Canada, New Zealand, Úc, và Anh) chỉ là một trong số đó. Không chỉ vậy, “tứ giác kim cương (QUAD)” cũng đang bắt đầu được đề cập đến.
QUAD Plus là tên xuất hiện trên báo chí Ấn Độ, đề cập tới bốn nước QUAD gồm Mỹ, Nhật, Ấn, Úc cùng các nước Hàn Quốc, New Zealand... Ngoài Ấn Độ lâu nay giữ cách tiếp cận cân bằng với Trung Quốc về Biển Đông, các nước như Hàn Quốc hay New Zealand cũng không thể hiện quan điểm “chọn phe”. Tuy nhiên 2 nước này nhấn mạnh việc duy trì ổn định khu vực, không quân sự hóa, giải quyết vấn đề bằng luật pháp quốc tế, trong đó có UNCLOS 1982.
Chuyên gia Roberto Rabel của Trung tâm Nghiên cứu chiến lược (ĐH Victoria Weillington, New Zealand) cho rằng New Zealand có cách tiếp cận thận trọng về Biển Đông và chỉ nhấn mạnh yêu cầu tuân thủ luật pháp quốc tế. Nhưng cũng khẳng định New Zealand vẫn có lợi ích từ một COC ràng buộc pháp lý lâu dài.
Dù có thể khá xa lạ vào thời điểm nay nhưng một liên minh pháp lý ở Biển Đông sẽ là căn cứ tốt nhất trong việc kiềm chế sự hung hăng của Trung Quốc, bởi gần như tất cả các nước đang tìm thấy tiếng nói chung ở việc tuân thủ luật pháp quốc tế, tuân thủ UNCLOS 1982.
