Động thái này diễn ra sau khi cả hai nước từ chối yêu cầu gần đây của Moscow về việc thanh toán nguồn cung cấp khí đốt bằng đồng rúp, nhưng cũng trùng hợp với sự gia tăng căng thẳng giữa các đồng minh phương Tây và Nga khi cuộc chiến ở Ukraina tiếp tục bước sang tháng thứ ba.
Sáng sớm thứ Tư, Gazprom đưa ra một tuyên bố cho biết họ đã ngừng cung cấp cho Ba Lan và Bulgaria - cả hai đều là những nước tiêu thụ nhiều khí đốt của Nga - do các khoản thanh toán không được thực hiện bằng đồng tiền của Nga. Gazprom cho biết nguồn cung sẽ tiếp tục sau khi các khoản thanh toán này được thực hiện.
Trong tuyên bố, Gazprom cảnh báo cả hai quốc gia nếu có bất kỳ hành vi “rút trái phép” nguồn cung cấp khí đốt chảy qua lãnh thổ của họ.
“Bulgaria và Ba Lan là những quốc gia trung chuyển. Trong trường hợp rút trái phép khí đốt của Nga từ khối lượng quá cảnh sang các nước thứ ba, nguồn cung cấp cho khối lượng quá cảnh sẽ bị giảm theo khối lượng này”.
Giá khí đốt tự nhiên ở châu Âu tăng mạnh vào sáng thứ Tư. Hợp đồng khí đốt bán buôn của Hà Lan cho ngày tới, một tiêu chuẩn cho châu Âu, tăng 24,2% lên 115,75 euro (122,40 USD) mỗi megawatt giờ, trong khi giá khí đốt tự nhiên của Anh cho tháng 6 tăng khoảng 20 pence lên 222 pence (2,78 USD) cho 0,1 mmBTU.
Đã báo trước
Công ty dầu khí nhà nước PGNiG của Ba Lan được thông báo hôm thứ Ba rằng Gazprom sẽ ngừng cung cấp khí đốt cho quốc gia này qua đường ống Yamal, bắt đầu từ sáng thứ Tư.
Nhưng sau khi giảm xuống 0 vào thứ Tư trước đó, nguồn cung cấp khí đốt vật chất dường như tăng trở lại, dữ liệu từ mạng lưới các nhà khai thác truyền dẫn khí đốt của Liên minh châu Âu cho thấy, theo Reuters. Tuy nhiên, Ba Lan cho biết nguồn cung thực sự đã bị tạm dừng.
Bulgaria chưa xác nhận rằng nguồn cung của họ đã bị ngừng nhưng Thủ tướng của họ, Kiril Petkov, đã mô tả động thái này là “hành động tống tiền” và cho biết bất kỳ việc ngừng cung cấp nào sẽ là vi phạm hợp đồng.
Bộ trưởng Năng lượng của Bulgaria, Alexander Nikolov, cho biết nguồn cung cấp cho khách hàng đã được đảm bảo trong ít nhất một tháng trước đó, Reuters đưa tin.
Phó thủ tướng Vương quốc Anh, Dominic Raab, cho biết động thái này sẽ làm tăng thêm vị thế của Nga như một “người ủng hộ kinh tế” trong khi James von Moltke, giám đốc tài chính của Deutsche Bank, nói với CNBC hôm thứ Tư rằng đó là một “dấu hiệu đáng lo ngại” và nó sẽ không có tác động kinh tế ngay lập tức, “nó vẫn là một rủi ro cho triển vọng tổng thể".
Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov bác bỏ cáo buộc rằng Moscow đang sử dụng nguồn cung cấp khí đốt của mình để tống tiền Ba Lan và Bulgaria, đồng thời cho rằng Nga là nhà cung cấp năng lượng đáng tin cậy. Ông cũng từ chối cho biết có bao nhiêu quốc gia đã đồng ý chuyển sang thanh toán bằng đồng rúp, Reuters đưa tin.
Ngay cả trước khi tấn công Ukraina, nguồn cung cấp khí đốt đã trở thành điểm căng thẳng giữa Nga và các nước láng giềng châu Âu với việc Điện Kremlin bị cáo buộc sử dụng nguồn cung cấp năng lượng, với bất kỳ hạn chế nào ảnh hưởng đáng kể đến giá thị trường, như một vũ khí địa chính trị.
Nga đã kịch liệt phủ nhận điều này, trong đó Tổng thống Nga Vladimir Putin gọi những cáo buộc này là “vu cáo” và nói rằng Mỹ đã góp phần vào cuộc khủng hoảng năng lượng toàn cầu vào mùa thu năm ngoái.
Nhưng trò đùa mới nhất của Nga với các khách hàng năng lượng châu Âu, bề ngoài là xuất hiện sau khi yêu cầu trả bằng rúp cho khí đốt của họ bị các nhà nhập khẩu trong khu vực, bao gồm Ba Lan và Bulgaria, từ chối.
Họ cho rằng yêu cầu này là vi phạm hợp đồng trong khi các nhà phân tích cho rằng động thái này là một cách để Nga cố gắng tăng giá đồng rúp khi các lệnh trừng phạt quốc tế áp đặt vì cuộc chiến ở Ukraina ảnh hưởng đến nền kinh tế và tiền tệ của nước này.
Tình hình đang được theo dõi
Trong khi đó, nguồn cung khí đốt của Đông Âu dường như đang thay đổi và đang bị đe dọa, khi sự ủng hộ của phương Tây đối với Ukraina và áp lực lên Nga chỉ tăng lên.
PGNiG của Ba Lan cho biết trong một tuyên bố hôm thứ Ba rằng công ty đang theo dõi tình hình “và chuẩn bị cho các tình huống khác nhau” và nhận khí đốt từ các nguồn khác. Tuy nhiên, quốc gia này cho biết hiện có đủ khí đốt trong kho và đang đáp ứng nhu cầu.
Bulgaria nhập khẩu gần 73% lượng khí đốt tự nhiên từ Nga vào năm 2020, dữ liệu của EU cho thấy, trong khi Ba Lan nhập khẩu khoảng 45% lượng khí đốt tự nhiên từ Nga trong cùng năm, chỉ cao hơn mức trung bình của toàn EU là khoảng 40%, cho thấy khối phụ thuộc đáng kể vào nhập khẩu khí đốt của Nga.
Cuộc tấn công của Moscow vào Ukraina đã khiến EU phải đẩy nhanh việc giảm nhập khẩu năng lượng của Nga và khiến đường ống dẫn khí đốt Nord Stream 2 vốn đã gây tranh cãi giữa Nga và Đức, một quốc gia khác phụ thuộc nhiều vào khí đốt của Nga, bị từ bỏ.
Không phải tất cả các nước đều từ chối yêu cầu của Nga về việc thanh toán khí đốt bằng đồng rúp.
Hungary, nơi có nhà lãnh đạo mạnh mẽ Viktor Orban có quan hệ thân thiện hơn với Putin, đã đồng ý trả tiền cho khí đốt của Nga bằng đồng rúp.
Bộ trưởng Ngoại giao nước này cho biết hôm thứ Tư rằng Hungary đang nhận khí đốt của Nga theo hợp đồng với Gazprom thông qua Bulgaria và Serbia.
“Tôi muốn đảm bảo với mọi người rằng việc không vận chuyển các chuyến hàng khí đốt đến Bulgaria không có nghĩa là các chuyến hàng quá cảnh qua Bulgaria bị dừng lại”, Ngoại trưởng Peter Szijjarto cho biết trên trang Facebook của mình trong một bình luận do Reuters dịch.
Ông cho biết nghĩa vụ thanh toán tiếp theo của Hungary đối với khí đốt của Nga sẽ đến hạn vào giữa tháng 5 và nước này sẽ chuyển khoản thanh toán bằng đồng euro cho ngân hàng Gazprombank, nơi số tiền này sẽ được chuyển đổi thành rúp.
Có những biện pháp trừng phạt nào đối với dầu khí của Nga?
Mỹ đã tuyên bố cấm hoàn toàn việc nhập khẩu dầu, khí đốt và than đá của Nga.
Vương quốc Anh sẽ loại bỏ dần dầu của Nga vào cuối năm nay và EU đang giảm nhập khẩu khí đốt xuống 2/3.
Nga đã cảnh báo việc cấm khai thác dầu của họ sẽ dẫn đến "hậu quả thảm khốc đối với thị trường toàn cầu" .
Giá dầu và khí đốt đều tăng kể từ cuộc chiến Ukraina bắt đầu.
Các lựa chọn thay thế cho khí đốt của Nga là gì?
Bulgaria cho biết họ đang tìm cách tăng lượng khí đốt mà họ nhận được từ Azerbaijan, cũng như thực hiện các giao dịch với Thổ Nhĩ Kỳ và Hy Lạp.
Ba Lan đang xây dựng một đường ống mới kết nối nó với các mỏ khí đốt của Na Uy, dự kiến hoàn thành vào tháng 10/2022 và đang tăng cường cung cấp từ nước láng giềng Lithuania.
Châu Âu có thể chuyển sang các nhà xuất khẩu khí đốt hiện tại như Qatar, Algeria hoặc Nigeria, nhưng có những trở ngại thực tế để nhanh chóng mở rộng sản xuất.
Nhà phân tích nghiên cứu Ben McWilliams nói: "Thật khó để thay thế khí đốt vì chúng tôi có những đường ống lớn này đang đưa khí đốt của Nga đến châu Âu".
Mỹ đã đồng ý vận chuyển thêm 15 tỷ mét khối khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG) tới châu Âu vào cuối năm nay. Mục tiêu là cung cấp 50 tỷ mét khối khí đốt mỗi năm cho đến ít nhất là năm 2030.
Châu Âu cũng có thể tăng cường sử dụng các nguồn năng lượng khác, nhưng làm như vậy không phải là nhanh chóng hay dễ dàng. Ông Tagliapietra nói: “Năng lượng tái tạo cần có thời gian để triển khai nên trong ngắn hạn đây không phải là một giải pháp.
"Vì vậy, cho mùa đông tới - điều có thể tạo ra sự khác biệt là chuyển đổi nhiên liệu, chẳng hạn như mở các nhà máy nhiệt điện than, như Ý và Đức có kế hoạch thực hiện trong trường hợp khẩn cấp".
EU đã đề xuất một kế hoạch để châu Âu độc lập khỏi nhiên liệu hóa thạch của Nga trước năm 2030, bao gồm các biện pháp đa dạng hóa nguồn cung cấp khí đốt và thay thế khí đốt trong việc sưởi ấm và phát điện.
(Nguồn: CNBC/BBC)
