Vậy, trong bối cảnh như thế, người đứng đầu nền kinh tế lớn nhất thế giới phải làm gì?
Người Mỹ yêu thích những chiếc xe hơi của họ. Nhưng hiện tại, “mối tình” đó đang trở thành áp lực đè lên ví tiền của hàng triệu người tiêu dùng, những người đang ngày càng bỏ ra nhiều hơn để đổ xăng cho ô tô, xe tải và các phương tiện khác.
Áp lực đối này dự kiến sẽ trở nên đặc biệt nghiêm trọng hơn trong những tháng cuối năm và năm tới, khi mà hàng triệu người Mỹ sẽ bắt đầu các kỳ nghỉ với gia đình và bạn bè sau khi buộc phải ở nhà trong suốt 1 năm qua do đại dịch COVID-19.
Giống như tất cả các nguyên thủ quốc gia khác, Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden cũng lưu tâm đến việc giá xăng dầu cao vì điều này có thể khiến cử tri bất bình về cách mà ông quản lý nền kinh tế.
Tuy nhiên, những nỗ lực của ông nhằm kiềm chế giá xăng bằng cách kêu gọi Tổ chức Các nước Xuất khẩu Dầu mỏ (OPEC) và các đồng minh của tổ chức này tăng thêm sản lượng cho đến nay vẫn chưa có kết quả.
Vậy tại sao giá xăng dầu lại leo thang? Nó có thể cao đến bao nhiêu? Và TT Biden có thể làm gì để kiềm chế đà giá của xăng dầu, điều sẽ khiến những người Mỹ cảm thấy thoải mái hơn trong các kỳ nghỉ?
Dưới đây là câu trả lời ngắn gọn.
Giá xăng hiện nay bao nhiêu?
Theo số liệu của chính phủ, giá xăng ở Mỹ đã tăng 6,1% trong tháng 10 và gần 50% so với cùng kỳ năm trước.
Có phải xăng dầu tại tất cả mọi bang ở Mỹ đều có giá cao như nhau ?
Không.
Một gallon xăng có thể có giá trung bình 4,12 USD ở Bờ Tây tính đến ngày 8/11, theo Cơ quan Thông tin Năng lượng Hoa Kỳ.
Một gallon rẻ nhất có thể mua là ở Gulf Coast với giá trung bình là 3,10 USD nhưng con số đó vẫn tăng 1,35 USD so với năm ngoái.
Tại sao giá xăng dầu tăng cao?
Bởi vì nhu cầu toàn cầu về dầu hiện đang vượt xa nguồn cung toàn cầu.
Nguyên nhân vì sao?
Nguyên nhân do đại dịch COVID-19.
Năm ngoái, nhu cầu dầu thô toàn cầu đã giảm mạnh khi các nước thực hiện các biện pháp phong tỏa để hạn chế sự lây lan của COVID-19. Năm nay, khi các nền kinh tế bãi bỏ các hạn chế và tỷ lệ tiêm chủng tăng, nhu cầu về dầu theo đó đã phục hồi mạnh mẽ.
Sự phục hồi đó đã diễn ra như thế nào?
Giá dầu thô đã tăng khoảng 60% trong năm nay.
Tính đến cuối tuần này, giá dầu Brent giao sau chuẩn trên toàn cầu ở mức 83,32 USD/thùng trong khi giá dầu thô Brent tương lai của US West Texas Intermediate có giá 82,20 USD/thùng.
Có yếu tố nội địa khiến giá xăng Mỹ tăng cao?
Đúng.
Khi các quy định hạn chế COVID-19 đã bị bãi bỏ và ngày càng có nhiều tiêm vaccine hơn kéo theo nhiều người ra đường. Những tài xế bắt đầu có những chuyến đi xa và thường xuyên hơn khi quay lại với các hoạt động thường nhật như lái xe đến văn phòng, đưa đón con ở trường và các chuyến du lịch.
Có phải việc nhiều người ra đường hơn là nguyên nhân chính khiến giá dầu tăng?
Gần đây, có một số yếu tố gây gián đoạn nguồn cung nghiêm trọng chẳng hạn như cơn bão Ida vào tháng 8, cơn bão đã để lại thiệt hại hàng tỷ USD cho các nhà cung cấp năng lượng. Bão Ida đã gây hư hại hầu hết các giếng ngoài khơi và gần một nửa sản lượng nhiên liệu của khu vực này.
Cuộc tấn công bằng bằng các phần mềm độc hại (ransomware) vào tháng 5 năm ngoái vào Công ty Colonial Pipeline, cũng đã khiến việc giao hàng đến các trạm xăng bị tạm dừng và hàng triệu người bị ảnh hưởng.
“Đó là một bầy thiên nga đen và xám. Chúng có ảnh hưởng đến giá cả không? Đúng”, Reed Blakemore, Phó giám đốc Trung tâm Năng lượng Toàn cầu của Hội đồng Đại Tây Dương cho biết.
Vậy TT Biden đã làm gì để kiềm hãm giá xăng dầu?
Ông đã cố gắng yêu cầu OPEC và các đồng minh bắt đầu cung cấp dầu hơn những gì họ dự định. Bởi khi mà nguồn cung ra thị trường nhiều thì thì giá xăng dầu sẽ giảm.
OPEC có giả quyết vần đề này?
Không.
Tại cuộc họp gần đây nhất, OPEC và các đồng minh đã từ chối lời đề nghị của TT Biden. Thay vào đó, họ quyết định tiếp tục với kế hoạch hiện tại là hạn chế tăng sản mà họ đã đưa ra vào năm ngoái.
Tại sao OPEC lại từ chối lời kêu gọi của Biden?
Các nhà phân tích cho rằng, chỉ có những nhà sản xuất lớn, chẳng hạn như Nga đồng ý chờ đợi và xem nhu cầu cải thiện như thế nào. Nhu cầu dầu nhiều hơn đồng nghĩa với việc họ có nhiều tiền mặt hơn. “Vấn đề của Biden là ông ấy đang cố gắng thuyết phục các nhà sản xuất dầu chấp nhận lợi nhuận thấp hơn. Đó là một việc khó khăn”, Krane giải thích.
Vậy Biden có cách nào khác để tăng nguồn cung toàn cầu?
Nó không đơn giản như việc Tổng thống vẫy một cây đũa thần kỳ diệu hoặc gọi điện cho Moscow hoặc Riyadh và nhấn mạnh rằng “cứ bơm, bơm và bơm”.
Krane nói: “Tổng thống Mỹ không có nhiều quyền kiểm soát đối với giá xăng hoặc dầu, ngay cả trong nước Mỹ. Giá dầu được thiết lập trên thị trường toàn cầu".
Bên cạnh việc đưa ra một số đề nghị, TT Biden cũng cần nên có một số động thái ngoại giao mà ông có thể thực hiện để cố gắng kêu gọi OPEC tăng sản lượng. Nhưng tất cả những việc đó đều phải có sự đánh đổi.
Ngoài ra, TT Biden cũng có thể chọn cách ngoại giao trực tiếp với các nhà sản xuất dầu lớn, cụ thể là Ả Rập Xê-út, để đưa nhiều dầu hơn vào thị trường - mặc dù hiện vẫn chưa rõ chính quyền có trợ lực nào để tác động đến quyết định của Riyadh.
TT Biden còn điều gì cần làm thêm trên mặt trận toàn cầu?
Các nhà phân tích cho rằng, việc dỡ bỏ các lệnh trừng phạt đối với Iran cũng là cách đưa dầu hơn ra thị trường, nhưng, việc làm đó phải đi kèm với các đánh đổi địa chính trị và các cuộc đàm phán rộng hơn xung quanh thỏa thuận hạt nhân Iran.
TT Biden có thể làm gì trong nước để giảm giá xăng dầu?
Biden có thể ra lệnh kích hoạt SPR.
SPR là gì?
Dự trữ Dầu mỏ Chiến lược (SPR).
Đó là các kho lưu trữ dầu mà chính phủ Hoa Kỳ đang kiểm soát. Nó sẽ được sử dụng khi thị trường có nguy cơ ảnh hưởng đến an ninh quốc gia. Điều đó có thể bao gồm một cuộc khủng hoảng nguồn cung.
Nếu TT Biden kích hoạt SPR, vấn đề có được giải quyết không?
Các nhà phân tích cho rằng, nó thực sự cũng chỉ là một giải pháp ngắn hạn cho một vấn đề lớn hơn. Giảm giá trong một thời gian là một chuyện và nó sẽ giúp ích cho túi tiền của người Mỹ, nhưng điều đó vẫn không giải quyết được tình trạng mất cân bằng cung cầu, điều mà có thể kéo dài trong nhiều tháng và có khả năng trở nên tồi tệ hơn trong những tháng mùa đông.
Vẫn có nhược điểm nếu kích hoạt SPR?
Không phải tất cả các nhà phân tích đều nghĩ rằng, kích hoạt SPR là một động thái tốt.
Krane nói: “Người Mỹ đã phản ứng một cách thiếu thận trọng với việc giá dầu giảm kể từ năm 2014 bằng cách mua những chiếc xe bán tải và SUV khổng lồ. Tại một thời điểm nào đó, những người này cần phải chịu trách nhiệm về quyết định của mình. Cung cấp cho họ nhiên liệu giá rẻ từ SPR trông giống như một gói cứu trợ của chính phủ cho những hành vi xấu ”.
TT Biden có thể làm gì khác trên sân nhà?
Các nhà máy lọc dầu của Mỹ xuất khẩu nhiều xăng hơn mức mà họ có trong 3 năm. TT Biden có thể thực hiện lệnh cấm xuất khẩu để giúp hạ nhiệt giá trong nước, nhưng điều đó đi kèm với rủi ro.
Rủi ro đó như thế nào?
Một lệnh cấm xuất khẩu sẽ làm suy yếu sản lượng dầu của Hoa Kỳ ngay lập tức. Dầu là mặt hàng được giao dịch nhiều nhất trên trái đất. Nghe có vẻ mỉa mai nhưng các quốc gia khác có thể sản xuất nhiều hơn Mỹ rất nhiều. Thế nên, việc cấm xuất khẩu không góp phần hạ được giá dầu mà nó còn gây khó khăn cho các doanh nghiệp Mỹ. Do đó, việc cấm xuất khẩu dầu nếu có, của TT Biden là điều vô nghĩa.
