Một số nhà bình luận mô tả triều đại của bà là "thời kỳ vàng son" gợi nhớ đến thời kỳ vị nữ vương cùng tên là Elizabeth I, người đã trị vì nước Anh 400 năm trước trong giai đoạn quyền lực ngày càng phát triển và văn hóa phát triển rực rỡ.
Valerie Amos, một cựu chính trị gia và là người da đen đầu tiên được nữ hoàng bổ nhiệm vào "Order of the Garter", cấp bậc hiệp sĩ uy tín nhất nước Anh (England) và Liên hiệp Vương quốc Anh (United Kingdom) cho biết: "Tôi nghĩ rằng chúng ta được nhìn một phần qua lăng kính của nữ hoàng: sự kiên định, sự khôn ngoan mà bà đã thể hiện, tất cả những điều đó đã được thể hiện rõ ràng theo cách mà người ta nhìn nhận về nước Anh".
Nhiều người nói rằng tác động của vị nữ hoàng 96 tuổi đối với quốc gia ít sâu sắc hơn so với người tiền nhiệm lừng lẫy của bà, quyền lực của nữ hoàng đã bị thu hẹp kể từ thời Elizabeth I.
Nữ hoàng Anh Elizabeth Đệ nhị vừa qua đời hôm 8/9. Ảnh: AP
Một số nhà phê bình cho rằng bà ấy không để lại dấu ấn hữu hình, chỉ là một tổ chức không phù hợp với mục đích trong một thế giới của khát vọng bình đẳng, những bài bình luận thiếu tôn trọng trên mạng xã hội và sự giám sát của các phương tiện truyền thông suốt ngày đêm.
Tuy nhiên, di sản của bà vẫn rất đáng chú ý: đảm bảo chế độ quân chủ tồn tại trong một thời đại thay đổi nhanh chóng.
Elizabeth lên ngôi ở tuổi 25 vào ngày 6/2/1952, sau cái chết của cha bà là George VI, khi nước Anh đang trỗi dậy sau sự tàn phá của Thế chiến thứ hai. Chế độ quân chủ lập hiến vẫn được duy trì và Winston Churchill là thủ tướng.
Kể từ đó, các tổng thống, giáo hoàng và thủ tướng đến rồi đi, Liên Xô sụp đổ và đế chế của Anh đã biến mất, được thay thế bằng một Khối thịnh vượng chung gồm 56 quốc gia mà Elizabeth là người có công trong việc tạo ra.
Giáo sư Vernon Bogdanor, một chuyên gia về lịch sử hiến pháp Anh cho biết: "Không một cường quốc nào khác đạt được điều đó... và ở Anh, những thay đổi lớn về kinh tế và xã hội đã được thực hiện một cách hòa bình và đồng thuận". "Điều đó rất đáng chú ý".
Triều đại của Elizabeth II
Elizabeth I đã trải qua 44 năm trên ngai vàng vào thế kỷ 16, thời kỳ được coi là thời kỳ Hoàng kim của nước Anh khi nền kinh tế phát triển, ảnh hưởng của đất nước được mở rộng và William Shakespeare đã viết những vở kịch của mình, vẫn được trình diễn trên khắp thế giới được coi là một trong những ngôn ngữ có ảnh hưởng nhất.
"Một số người đã bày tỏ hy vọng rằng triều đại của tôi có thể đánh dấu một thời đại Elizabeth mới", nữ hoàng nói trong chương trình phát sóng Giáng sinh năm 1953 của bà. "Thành thật mà nói, bản thân tôi không cảm thấy giống như tổ tiên Tudor vĩ đại của mình".
Nữ hoàng Elizabeth Đệ nhị ngày đăng quang. Ảnh: Insider
Chưa bao giờ trả lời phỏng vấn hoặc đưa ra quan điểm cá nhân của mình về các vấn đề chính trị, đánh giá của riêng bà về triều đại của mình - lâu nhất trong lịch sử nước Anh - thật khó để xác định. Một phụ tá hoàng gia cấp cao nói với Reuters rằng bà coi di sản của mình là vấn đề để người khác phán xét.
Nhà sử học hiến pháp David Starkey cho biết nữ hoàng không coi vai trò của mình là hiện thân của một giai đoạn lịch sử, mà chỉ đơn thuần là làm một công việc.
"Tôi không có ý chỉ trích mà chỉ đơn giản nói lên một sự thật. Thậm chí còn có thể coi là một lời tán dương. Và tôi nghĩ rằng nữ hoàng cũng sẽ cảm thấy như vậy. Bà ấy đã trị vì với một suy nghĩ duy nhất là để giữ cho hoàng gia tiếp tục hưng thịnh"
Các nhà sử học và tiểu sử khác nói rằng quan điểm của Starkey không phù hợp với cách nữ hoàng đã thực hiện vai trò của bà và chuyển mình theo thời đại.
Andrew Morton, người có cuốn tiểu sử về Công nương Diana năm 1992 đã gây ra những cuộc tranh cãi trong hoàng gia cho biết: "Trong một thế giới ngày càng hỗn loạn, bà ấy đã mang lại cảm giác ổn định.
Một số người nói rằng, việc nữ hoàng quyết tâm thực hiện tốt vai trò của mình và hạn chế nói lên bất kỳ quan điểm nào có thể gây xáo trộn đã xây dựng cho bà một thẩm quyền đạo đức vượt ra ngoài bất cứ điều gì bà chỉ huy thông qua vị trí nữ hoàng.
Nữ hoàng Anh Elizabeth Đệ nhị trình bày các chính sách của Chính phủ tại phiên họp Quốc hội ở London, ngày 14/10/2019. Ảnh: AFP
"Những gì nữ hoàng quản lý để làm là... đưa chế độ quân chủ vào thế kỷ 21 tốt nhất có thể", cháu trai Hoàng tử William nói trong một bộ phim tài liệu năm 2012.
"Mọi tổ chức cần nhìn lại bản thân nhiều lần và chế độ quân chủ là một cỗ máy phát triển không ngừng và tôi nghĩ rằng nó thực sự muốn phản ánh xã hội, nó muốn chuyển động theo thời đại và điều quan trọng là nó phải làm vì sự tồn tại của chính nó".
Quyền lực mềm
Về mặt hiến pháp, hoàng gia Anh có ít quyền lực thực tế và được cho là không theo đảng phái.
Tuy nhiên, các nhà sử học cho rằng Elizabeth đã sử dụng quyền lực "mềm" và biến chế độ quân chủ trở thành tâm điểm thống nhất cho quốc gia giữa những chia rẽ xã hội lớn.
Trong khi ở trên chính trường, bà vẫn gặp thủ tướng để tiếp kiến riêng hàng tuần.
"Họ tự trút bỏ gánh nặng, hoặc họ nói với tôi chuyện gì đang xảy ra, hoặc nếu họ có bất kỳ vấn đề gì và đôi khi người ta cũng có thể giúp đỡ theo cách đó", bà nói trong một bộ phim tài liệu năm 1992.
"Họ biết rằng người ta có thể vô tư, có thể nói như vậy. Tôi nghĩ thật tuyệt khi cảm thấy người đó giống như một miếng bọt biển".
Các cựu lãnh đạo cho biết kinh nghiệm nhiều năm của bà đã giúp ích rất nhiều, cho phép họ nói chuyện thẳng thắn mà không sợ các cuộc trò chuyện của họ bị công khai. "Bạn có thể hoàn toàn thẳng thắn, thậm chí vô kỷ luật với nữ hoàng", John Major, nhà lãnh đạo Anh từ 1990 đến 1997, nói.
Nữ hoàng Elizabeth ngồi trên xe ngựa từ Cung điện Buckingham đến Nhà Quốc hội trong Lễ khai mạc Quốc hội ở trung tâm London, Anh, ngày 27/5/2015. Ảnh: Reuters
Tony Blair, người thay thế John Major và là thủ tướng trong một thập kỷ, nói: "Bà ấy sẽ đánh giá các tình huống và khó khăn và có thể mô tả chúng mà không bao giờ đưa ra bất kỳ manh mối nào về sở thích chính trị hoặc bất cứ điều gì tương tự. Điều đó khá đáng chú ý để xem xét".
Một số nhà sử học nói rằng nữ hoàng sẽ được coi là người cuối cùng trong thời đại của bà ấy, một vị vua từ thời mà giới tinh hoa yêu cầu sự tôn trọng không nghi ngờ. Nhưng có lẽ bà ấy vẫn sẽ là một trong những người vĩ đại nhất của đất nước.
Anna Whitelock, Giáo sư Lịch sử Chế độ Quân chủ tại Đại học Thành phố London, cho biết: "Không nghi ngờ gì rằng bà ấy sẽ ở trên đó với tư cách là một trong những vị vua vĩ đại nhất không chỉ vì tuổi thọ của bà mà còn vì thời kỳ thay đổi lớn lao mà bà đã chứng kiến.
"Và giống như Elizabeth I, cả hai đều có uy tín đối với nước Anh và cũng là vị trí của nước Anh trên thế giới".
(Nguồn: Reuters)
