Trần Bắc Hà và sự tăng trưởng của BIDV
Ông Trần Bắc Hà, sinh ngày 19/8/1956 tại Bình Định. Tháng 2/1981, khi bắt đầu dự nghiệp ở tuổi 25, ông Trần Bắc Hà đã gắn bó với BIDV. Sau 10 năm công tác tại nhà băng này, tháng 7/1991 ông Hà được bổ nhiệm làm Giám đốc BIDV Chi nhánh Bình Định khi vừa tròn 35 tuổi.
Tháng 10/1999, ông là Phó tổng giám đốc BIDV. Tháng 5/2003, ông là Ủy viên HĐQT kiêm Tổng giám đốc BIDV.
 |
| Cựu Chủ tịch Ngân hàng BIDV, ông Trần Bắc Hà. |
Tháng 1/2008, ông được bổ nhiệm Chủ tịch HĐQT BIDV và là người đại diện sở hữu gần 40% trên tổng số 95,3% cổ phần Nhà nước nắm giữ tại BIDV. Ngoài ra, ông cũng trực tiếp nắm giữ hơn 163.600 cổ phiếu BID.
Ngoài vai trò lãnh đạo tại BIDV, ông Hà cũng từng là Chủ tịch HĐQT hàng loạt công ty như Công ty TNHH Đầu tư và Phát triển Campuchia (IDDC); Công ty Đầu tư và Phát triển Myanmar (MIDC); Công ty TNHH Hai thành viên Đầu tư phát triển quốc tế (IIDC); rồi Chủ tịch Hiệp hội Các nhà đầu tư Việt Nam sang Campuchia (AVIC), sang Lào (AVIL) và sang Myanmar (AVIM)
Ngày 1/9/2016, ông nghỉ hưu theo chế độ.
Như vậy, ông Trần Bắc Hà đã có 35 năm công tác tại BIDV và 8 năm 8 tháng giữ chức Chủ tịch HĐQT của BIDV.
Trong những năm tháng làm việc ở BIDV, ông Trần Bắc Hà đã biến ngân hàng này trở thành một đế chế hùng mạnh, giúp BIDV khẳng định vị thế vững chắc trong nhóm 4 ngân hàng lớn nhất Việt Nam với tổng tài sản đạt trên 1,2 triệu tỷ đồng.
Tính đến năm 2015, BIDV có quy mô tài sản và lợi nhuận sau thuế (LNST) cao nhất trong số các Ngân hàng TMCP Nhà nước.
Dấu ấn sâu đậm nhất của ông Trần Bắc Hà đầu tiên phải kể đến công lao của ông trong việc niêm yết BIDV lên sàn chứng khoán giúp ngân hàng này thu về hàng nghìn tỷ đồng.
Cụ thể, thương vụ IPO BIDV vào năm 2011 đã giúp ngân hàng này thu về hơn 1.575 tỷ đồng từ việc chào bán thành công toàn bộ 84,7 triệu cổ phần đưa ra đấu giá khi đó. BIDV cũng trở thành ngân hàng có sức ảnh hưởng rất lớn đến diễn biến của thị trường chứng khoán Việt khi là 1 trong 10 cổ phiếu có vốn hóa lớn nhất HOSE.
Từ khi ông Trần Bắc Hà bắt đầu làm Chủ tịch BIDV, ngân hàng này đã có những sự thay đổi to lớn, trong đó có việc sáp nhập với Ngân hàng TMCP Phát triển Nhà đồng bằng Sông Cửu Long (MHB) để trở thành nhà băng có tổng tài sản lớn nhất hệ thống.
Cụ thể, năm 2015, BIDV đã tiến hành chuyển đổi toàn bộ nhận diện thương hiệu của Hội sở chính, 44 chi nhánh, 187 phòng giao dịch của MHB trên toàn quốc theo đúng nhận diện của BIDV. Từ 5/2015, toàn bộ các chi nhánh của MHB hoạt động với tư cách là chi nhánh của BIDV.
Tuy nhiên, ông Hà cùng với việc thúc đẩy sự phát triển vượt bậc của BIDV, ông cũng “góp phần” đẩy nợ xấu tăng vọt. Theo báo cáo tài chính của 11 NH công bố vào tháng 8/2016 (thời điểm ông Hà nghỉ hưu), 11 NH “ôm” hơn 48.882 tỉ đồng nợ xấu. Trong đó, BIDV là NH có tổng số nợ xấu cao nhất, lên tới 13.183 tỉ đồng, tăng 35,95% so với cuối năm 2015. Trong quý 1/2018, lợi nhuận sau thuế của BIDV chỉ tăng 8,5% và chi phí dự phòng đã ăn mòn phần lớn 70% lợi nhuận trước trích lập.
Hai lần dính tin đồn bị bắt
Mặc dù có nhiều chiến tích trong sự nghiệp, song cựu chủ tịch BIDV Trần Bắc Hà cũng bị vướng vào nhiều lùm xùm, trong đó 2 lần dính tin đồn bị bắt vào năm 2013 và 2017. Cả hai lần tin đồn ông Trần Bắc Hà bị bắt đều khiến thị trường chứng khoán đỏ lửa, bay cả tỷ USD trong một thời gian ngắn.
Cụ thể, tháng 2/2013, tin đồn về ông Hà bị bắt xuất hiện khiến thị truòng chứng khoán Việt Nam khi đó bị thổi bay khoảng 1,5 tỷ USD, bất chấp việc ông Trần Bắc Hà lên tiếng bác bỏ thông tin thất thiệt này.
Thời điểm đó, thị trường chứng khoán rối loạn. Các nhà đầu tư gọi điện khắp nơi hỏi thông tin và bán tháo cổ phiếu. Phần lớn các nhà đầu tư bán theo tâm lý đám đông, bán vì thấy thị trường giảm mạnh không hiểu chuyện gì sẽ đến.
Đến tháng 8/2017, mạng xã hội lan truyền với tốc độ chóng mặt về thông tin cựu chủ tịch BIDV Trần Bắc Hà bị bắt, giá cổ phiếu của BIDV nói riêng và của nhóm ngân hàng nói chung đều chịu tác động mạnh. Trong buổi chiều, mặc dù đã có những thông tin bác bỏ tin đồn nhưng cổ phiếu BIDV vẫn “trắng bên mua” và thị trường vẫn giảm mạnh.
Theo Công ty Chứng khoán SSI, trong phiên giao dịch ngày 9/8/2017, các chỉ số trên thị trường chứng khoán Việt Nam đã đồng loạt giảm mạnh trên diện rộng, đặc biệt sắc đỏ phủ khắp nhóm cổ phiếu ngân hàng. Chốt phiên giao dịch, VN-Index giảm tới gần 18 điểm. Đây là phiên giảm mạnh nhất kể từ tháng 1/2016.
Tính chung phiên ngày 9/8/2017, toàn thị trường niêm yết đã “bay hơi” 45.849 tỉ đồng, tương ứng với hơn 2 tỷ USD. Trong đó, nhóm ngân hàng giảm mạnh nhất, với 10 nhà băng niêm yết trên sàn đã mất 15.725 tỷ đồng, tương đương khoảng 639 triệu USD. Riêng cổ phiếu BIDV đã cuốn bay của thị trường 7.521 tỷ đồng.
Ông Hà cũng từng dính vào tin đồn cho Ngân hàng TMCP Phương Nam vay 5.000 tỷ đồng, hỗ trợ Phương Nam thâu tóm Sacombank. Tuy nhiên, ông bác bỏ tin đồn này.
Bị khởi tố vì sai phạm trong hoạt động ngân hàng
Ngày 29/11/2018, Cơ quan cảnh sát điều tra Bộ Công an (C03) đã thực hiện tống đạt các quyết định và thi hành lệnh bắt, khám xét đối với 4 bị can có liên quan đến vụ án "vi phạm quy định về hoạt động ngân hàng, hoạt động khác liên quan đến hoạt động ngân hàng" xảy ra tại BIDV.
Trong số 4 bị can bị khởi tố có ông Trần Bắc Hà, cựu chủ tịch hội đồng quản trị BIDV. Ông Trần Bắc Hà bị khởi tố, bắt tạm giam để điều tra về tội vi phạm quy định về hoạt động ngân hàng, hoạt động khác liên quan đến hoạt động ngân hàng theo quy định tại điều 206 Bộ luật hình sự năm 2015.
 |
| Ba bị can Trần Lục Lang, Lê Thị Vân Anh và Kiều Đình Hòa tại cơ quan công an - Ảnh: Công an cung cấp. |
Ba bị can còn lại gồm: Trần Lục Lang (cựu phó tổng giám đốc BIDV), Kiều Đình Hòa (cựu giám đốc BIDV Chi nhánh Hà Tĩnh) và Lê Thị Vân Anh (cựu trưởng phòng khách hàng doanh nghiệp BIDV Chi nhánh Hà Tĩnh).
Riêng bà Vân Anh được cho tại ngoại, áp dụng biện pháp ngăn chặn cấm đi khỏi nơi cư trú.
Trước đó, trong kỳ họp thứ 27 ngày 27 và 28/6/2018, Ủy ban Kiểm tra trung ương đã xem xét, thi hành kỷ luật Ban thường vụ Đảng ủy Ngân hàng BIDV và các cá nhân liên quan về các vi phạm, khuyết điểm đã được kết luận tại kỳ họp 26 của Ủy ban Kiểm tra trung ương.
Cụ thể, Ủy ban Kiểm tra trung ương đã quyết định thi hành kỷ luật bằng hình thức khai trừ ra khỏi Đảng đối với ông Trần Bắc Hà - nguyên bí thư Đảng ủy, nguyên chủ tịch HĐQT BIDV.
Ủy ban Kiểm tra trung ương nêu rõ ông Trần Bắc Hà với tư cách nguyên bí thư Đảng ủy, nguyên chủ tịch HĐQT BIDV phải chịu trách nhiệm chính về những vi phạm, khuyết điểm của Ban thường vụ Đảng ủy nhiệm kỳ 2010-2015, 2015-2020.
Ông Hà đã vi phạm nguyên tắc tập trung dân chủ, quy chế làm việc, có biểu hiện áp đặt, thiếu dân chủ trong chỉ đạo, điều hành; vi phạm nghị quyết của Ban thường vụ Đảng ủy về nghĩa vụ, trách nhiệm của người giữ chức vụ trong hệ thống BIDV;
Vi phạm quy trình, thủ tục, thẩm quyền, quy định về tín dụng trong việc phê duyệt chủ trương, quyết định một số khoản cho vay, bảo lãnh, đầu tư, quản lý nợ, trong đó có việc phê duyệt chủ trương cho vay 4.700 tỉ đồng đối với 12 công ty liên quan đến vụ án xảy ra tại Ngân hàng Xây dựng (VNCB).
Những vi phạm của ông Trần Bắc Hà, Ủy ban Kiểm tra trung ương nhấn mạnh là rất nghiêm trọng, làm ảnh hưởng xấu đến uy tín của tổ chức Đảng và Ngân hàng BIDV, gây bức xúc trong xã hội đến mức phải xem xét, xử lý kỷ luật.
Sau đó, ông Hà chính thức bị bắt tạm giam cho đến nay thì qua đời.
