Khi phần lớn thế giới phải vật lộn với đại dịch COVID-19 cũng như các biện pháp phong tỏa, Liên minh châu Âu (EU) và Việt Nam đã thúc đẩy thỏa thuận thương mại mang tính bước ngoặt “Hiệp định thương mại tự do EU-Việt Nam” (EVFTA) và chứng kiến thỏa thuận này có hiệu lực vào tháng 8/2020.
Bốn tháng sau, hiệp định thương mại tự do EU-Việt Nam (EVFTA) đã giúp thúc đẩy thương mại hai chiều và giảm bớt tác động của suy thoái kinh tế.
Theo Business Times dẫn thông tin từ Phòng Thương mại Châu Âu cho biết, thương mại giữa Việt Nam và EU đạt 27 tỷ USD từ tháng 1 đến tháng 6 năm nay, tăng 18% so với cùng kỳ năm 2020 và là "một thành tựu đáng kể trong bối cảnh đại dịch toàn cầu."
Trong báo cáo tháng 9, Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) dự báo kinh tế Việt Nam tăng trưởng 3,8% năm 2021, thấp hơn so với dự báo hồi tháng Tư với mức 6,7%. Tuy nhiên, mức dự báo tăng trưởng này vẫn trên mức trung bình 3,1% của khu vực.
EVFTA - Hiệp định thương mại tự do thứ hai mà EU ký kết với một nước thuộc Hiệp hội Các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN), sau Singapore - không phải là thỏa thuận thương mại tự do lớn duy nhất đang thúc đẩy sự tăng trưởng của Việt Nam.
Trong vài năm gần đây, một loạt các FTA đã có hiệu lực tại quốc gia Đông Nam Á, bao gồm Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) và Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP) do Trung Quốc dẫn đầu.
Các quan chức Việt Nam cho rằng đây là một phần trong nỗ lực dài hạn nhằm xây dựng nền kinh tế thị trường đầy đủ và hiện đại theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Có những dấu hiệu cho thấy chiến lược này đang gặt hái thành quả.
Ngân hàng Thế giới cho biết trong một báo cáo có tiêu đề Việt Nam: Hội nhập quốc tế sâu rộng và thực hiện EVFTA: “Trong trường hợp của Việt Nam, lợi ích là rõ ràng khi tăng trưởng kinh tế cao và ổn định và giảm tỷ lệ đói nghèo.
Tuy nhiên, các FTA đa phương như vậy vẫn chưa phổ biến trong các nước láng giềng ASEAN của Việt Nam. Singapore, Malaysia và Brunei là các quốc gia thành viên ASEAN duy nhất đã ký kết CPTPP. 3 quốc gia này có tổng cộng 39 triệu người, hay chỉ 6% dân số ASEAN.
Việt Nam, với gần 100 triệu dân, chiếm 15%. Do đó, lao động của Việt Nam có ít sự cạnh tranh.
Thỏa thuận về mọi thứ trừ vũ khí (EBA) của Campuchia với EU đã bị thu hồi vào năm 2020 vì những lo ngại về nhân quyền, chưa đầy hai tuần sau khi EVFTA có hiệu lực, mở ra cơ hội cho nhiều nhà sản xuất châu Âu chuyển đến Việt Nam.
Năm 2020, kim ngạch xuất khẩu của Campuchia sang EU chỉ đạt hơn 3 tỷ USD, 98% trong số đó được hưởng thuế ưu đãi theo sáng kiến EBA.
Mặc dù vậy, các nhà quan sát lưu ý rằng Việt Nam phải làm nhiều hơn nữa nhằm đạt được những lợi ích đầy đủ của EVFTA.
Ông Ousmane Dione thuộc WB cho rằng: “Nếu Việt Nam có thể hành động một cách quyết đoán để thu hẹp khoảng cách về pháp lý và năng lực thực hiện, thì Việt Nam có thể tận dụng được thỏa thuận thương mại mà những lợi ích trực tiếp của nó được đánh giá là lớn nhất trong lịch sử nước này. Dịch COVID-19 như một nút cài đặt lại và EVFTA như một chiếc máy gia tốc, giờ là thời điểm hoàn hảo để Việt Nam tiến hành những cải cách trong nước sâu rộng hơn.”
Bài báo nhận định khi dịch bệnh COVID-19 lắng xuống và các đường biên giới quốc tế dần mở lại, Việt Nam sẽ đón nhận một làn sóng thương mại thậm chí còn lớn hơn với khối 27 thành viên EU.
Triển vọng của ADB đối với nền kinh tế Việt Nam vào năm 2022 cho thấy nó trở lại gần với mức tăng trưởng trước COVID là 6,5%.
