Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách (VEPR) vừa công bố Báo cáo thường niên kinh tế Việt Nam 2020: Củng cố điểm tựa tài khoá cho phát triển. Trong đó, VEPR thể hiện kỳ vọng lạc quan hơn cho nền kinh tế quốc dân sau khi dịch COVID-19 được kiểm soát thành công.
GDP Việt Nam lạc quan nhất tăng 5,3%
PGS.TS. Phạm Thế Anh, Kinh tế Trưởng VEPR, nhận định: “Hiện tại, Việt Nam đang ở vị thế tốt hơn so với nhiều quốc gia trên thế giới, do đã kiểm soát được đại dịch COVID-19”. Với việc gỡ bỏ phong tỏa xã hội sớm hơn dự kiến, viện này thống nhất nâng mức dự báo tăng trưởng kinh tế Việt Nam lên so với dự báo trước đây.
Theo đó, kịch bản lạc quan nhất được xây dựng dựa trên giả định bệnh dịch trong nước được khống chế hoàn toàn vào cuối tháng 4 và hoạt động kinh tế dần trở lại bình thường. Trong khi đó, thế giới cũng bắt đầu nới dần các biện pháp phong tỏa từ đầu tháng 6, giúp các ngành xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam tăng trưởng tốt trong nửa cuối của năm.
Với kịch bản lạc quan này, tăng trưởng kinh tế Việt Nam được dự báo đạt khoảng 5,3% trong cả năm 2020. Con số này cao hơn so với mức 4,2% từng được công bố hồi tháng 4 vừa rồi.
Tuy nhiên, VEPR cho biết, các hoạt động kinh tế trong lĩnh vực du lịch, lưu trú, vận tải hành khách vẫn còn dè dặt và chỉ dần hồi phục. Tác động xấu nhất của COVID-19 sẽ rơi vào quý II/2020.
 |
| Dù chịu ảnh hưởng bởi đại dịch COVID-19, tốc độ tăng GDP của Việt Nam vẫn khá ổn định. Đồ hoạ: Tất Đạt |
Dự đoán trên được bắt cầu trong bối cảnh kinh tế thế giới đối mặt với nhiều bất ổn, kinh tế Việt Nam vẫn chứng kiến những dấu hiệu tích cực trong năm 2019. Tốc độ tăng trưởng tổng sản phẩm quốc nội năm 2019 của Việt Nam đạt 7,02%, vượt mục tiêu mà Quốc hội đề ra.
Trong lúc dịch bệnh hoành hành dữ dội nhất, tăng trưởng kinh tế quý I/2020 vẫn ở mức 3,82%. Do đó, tăng trưởng cả năm 2020 vẫn được kỳ vọng sẽ giữ giá trị dương mặc dù ảnh hưởng của COVID-19 đang ngày càng lan rộng trên toàn thế giới.
Với các kịch bản trung tính và bi quan, bệnh dịch ở nhiều trung tâm kinh tế - tài chính quan trọng trên thế giới được giả định có thể tái bùng phát và các nước phải kéo dài thời gian phong tỏa sang nửa sau quý III, thậm chí là quý IV/2020. Mức độ tác động của COVID-19 lên các ngành nông lâm ngư nghiệp, sản xuất chế biến chế tạo và các ngành trong khu vực dịch vụ sẽ nghiêm trọng hơn. Theo đó, tốc độ tăng GDP của kinh tế Việt Nam có thể chỉ là 3,9% trong kịch bản trung tính, hoặc chỉ là 1,7% trong kịch bản bi quan.
Việt Nam vẫn gặp nhiều rủi ro về kinh tế
Theo PGS.TS. Phạm Thế Anh, triển vọng kinh tế Việt Nam trong năm 2020 và xa hơn phụ thuộc vào khả năng khống chế bệnh dịch không chỉ trong nước mà còn ở cả trên thế giới. “Kinh tế Việt Nam đang đứng trước nhiều cơ hội cũng như thách thức”, vị này nhấn mạnh.
VEPR cho rằng, những yếu tố có thể hỗ trợ cho tăng trưởng trong phần còn lại của năm trước hết là Hiệp định thương mại tự do và bảo hộ đầu tư giữa Việt Nam với Liên minh châu Âu EU có hiệu lực từ 1/8.
Song song đó, tiến độ giải ngân và thi công các dự án đầu tư công trọng điểm đang được đẩy nhanh, có thể kể đến là dự án cao tốc khu vực Đồng bằng sông Cửu Long, tuyến đường sắt đô thị tại TP.HCM và Hà Nội,…
Về sản xuất, VEPR cho rằng, Việt Nam sẽ được hưởng lợi từ chi phí nguyên nhiên vật liệu duy trì ở mức thấp nhờ nhu cầu tiêu thụ và sản xuất suy giảm trên thế giới. Với vị thế hiện nay, Việt Nam còn đón nhận làn sóng dịch chuyển đầu tư nhằm phân tán rủi ro từ thương chiến Mỹ - Trung, đồng thời tận dụng các FTAs, lao động giá rẻ, ưu đãi thuế, quản lý môi trường lỏng lẻo của Việt Nam.
Về vĩ mô, Viện cho rằng, môi trường lạm phát đang ở mức trung bình, tạo điều kiện tốt cho việc thực thi các chính sách vĩ mô hỗ trợ tăng trưởng.
 |
| EVFTA sẽ đem lại động lực tăng trưởng mới cho kinh tế Việt Nam. Đồ hoạ: Tất Đạt |
Tuy nhiên, VEPR lưu ý: “Việt Nam cũng đang gặp nhiều rủi ro và thách thức trong một môi trường kinh tế thế giới bất ổn hơn bao giờ hết”.
Nguy cơ bùng phát làn sóng lây nhiễm COVID-19 lần hai kèm theo các rủi ro về phong tỏa tổng cầu và đứt gãy chuỗi cung ứng vẫn đang hiện hữu ở nhiều nền kinh tế lớn trên thế giới. Bên cạnh đó, sự xung đột địa chính trị giữa các nước lớn có thể khiến một nền kinh tế có độ mở lớn như Việt Nam chịu thiệt hại bất kể phần thắng nghiêng về bên nào.
Ngoài ra, nền tảng vĩ mô trong nước còn yếu, chưa được cải thiện nhiều so với những năm trước. Đáng kể nhất là thâm hụt tài khóa cao, ngân sách dành cho đầu tư phát triển thấp. hệ thống ngân hàng - tài chính có sức khỏe tuy đã được cải thiện nhưng còn yếu. Sự tăng trưởng của nền kinh tế còn phụ thuộc nặng nề vào khu vực FDI,…
“Những nhược điểm này, nếu không sớm được cải thiện, sẽ không chỉ cản trở sự hồi phục trong ngắn hạn, mà còn ảnh hưởng xấu tới sự ổn định của nền kinh tế Việt Nam trong dài hạn”, ông Thế Anh dự báo.
