Ngày 25/1, Tòa án ở Pháp sẽ xét xử vụ kiện với cáo buộc liên quan đến hơn 10 công ty đa quốc gia bán chất độc da cam cho chính phủ Mỹ sử dụng trong chiến tranh ở Việt Nam.
Năm 2014, bà Tran To Nga, sinh năm 1942, là nhà báo và nhà hoạt động xã hội ở Việt Nam khi bà ở tuổi ngoài 20, đã đệ đơn kiện 14 công ty sản xuất hoặc bán hóa chất có độc tính cao, bao gồm Monsanto - hiện thuộc sở hữu của tập đoàn khổng lồ Bayer của Đức - và Dow Chemical. Đơn kiện được sự hậu thuẫn của một số tổ chức phi chính phủ.
 |
| Bà Trần Tố Nga (giữa) tại buổi họp báo công bố vụ xét xử. Ảnh: Huỳnh Điệp. |
Với sự hỗ trợ của một số tổ chức phi chính phủ, bà Trần Tố Nga đã cáo buộc 14 công ty trên phải trách nhiệm gây ra những tổn thương lâu dài cho bà, con cái bà và vô số người khác, cũng như hủy hoại môi trường.
Bà Nga nói: “Tôi không chiến đấu vì bản thân mà vì con tôi và hàng triệu nạn nhân". Bà bị ảnh hưởng bởi chất độc da cam, dẫn đến bệnh tiểu đường loại 2 và dị ứng insulin cực kỳ hiếm gặp. Ngoài ra bà còn mắc bệnh lao hai lần, bị ung thư và một trong các con gái của bà đã chết vì dị tật tim.
Trong cuộc họp báo ngày 21/1, trước ống kính phóng viên quốc tế, bà Trần Tố Nga, khẳng định: “Nhờ sự ủng hộ của các nhà báo, đặc biệt là qua các bài viết, thảm họa về chất độc da cam sẽ được thừa nhận vào phiên tòa sắp tới. Tôi cũng hy vọng các bạn sẽ đi cùng tôi đến cùng trong cuộc chiến này. Đây là cuộc chiến cuối cùng của cuộc đời tôi nhưng cũng là cuộc chiến của công lý và nó sẽ tiếp tục ngay cả khi tôi không còn nữa”.
Chuyên gia luật pháp quốc tế Valerie Cabanes nhấn mạnh: “Sự công nhận đối với các nạn nhân là dân thường Việt Nam sẽ tạo ra một tiền lệ pháp lý.” Vị chuyên gia này cho biết mỗi năm, có khoảng 6.000 trẻ em được chẩn đoán dị tật bẩm sinh ở Việt Nam nhưng các công ty đa quốc gia lập luận rằng họ không thể chịu trách nhiệm về việc quân đội Mỹ sử dụng sản phẩm của họ.
Theo kế hoạch ban đầu, phiên tòa được tổ chức ở khu vực ngoại ô Evry của thủ đô Paris vào tháng 10/2020, nhưng bị hoãn lại do đại dịch COVID-19. Phiên tòa dự kiến sẽ diễn ra trong ngày 25/1 tại tòa án Ivry, tỉnh Essonne, phía Nam thủ đô Paris. Bà Tran To Nga và các luật sư dự kiến tranh luận về việc các bên sản xuất chất độc da cam đã lừa chính phủ Mỹ về mức độ độc hại thực sự của loại hóa chất này.
Cho đến nay, chỉ có các cựu chiến binh quân đội - từ Mỹ, Australia và Hàn Quốc - được bồi thường cho hậu quả mà hóa chất độc hại gây ra trong chiến tranh. Theo con số của các tổ chức phi chính phủ, khoảng 4 triệu người ở Việt Nam, Lào và Campuchia bị nhiễm chất độc da cam trong hơn một thập kỷ. Quân đội Mỹ rải khoảng 76 triệu lít chất diệt cỏ và chất làm rụng lá để ngăn chặn quân đội Việt Nam tiến quân.
Các tổ chức phi chính phủ cho biết chất độc da cam đã phá hủy thảm thực vật, gây ô nhiễm đất và đầu độc động vật, gây ung thư và dị tật ở người.
