Thứ hạng tỷ phú của Trung Quốc có vẻ khá ổn định. Năm 2017, Hui Ka Yan, người sáng lập công ty phát triển bất động sản China Evergrande Group, là người giàu nhất Trung Quốc. Trước đó một năm, "ngai vàng" này thuộc về Jack Ma của Alibaba Group Holding.
Giờ đây, Zhong Shanshan, chủ tịch công ty nước đóng chai Nongfu Spring, là người giàu nhất Trung Quốc. Các số liệu cho thấy, ông ấy thậm chí còn giàu hơn Warren Buffett.
Trở thành tỷ phú chỉ sau một đêm
Việc cải tổ nhanh chóng phần nào phản ánh những thay đổi cấu trúc trong nền kinh tế Trung Quốc. Khi đó, các nhà phát triển bất động sản bỗng chốc tăng cao. Nhưng đến cuối năm 2017, Bắc Kinh đã khởi động một chiến dịch xóa nợ doanh nghiệp hà khắc.
Từ đó kiểm tra khả năng mở rộng tài sản của những người như ông Hui, người điều hành doanh nghiệp bất động sản mắc nợ nhiều nhất thế giới, và mở đường cho sự trỗi dậy của các ông trùm công nghệ.
Tuy nhiên, trong ba tháng qua, chiều hướng này lại thay đổi. Lần này, Bắc Kinh đang đàn áp Big Tech để chống độc quyền. Chẳng hạn như việc tạm dừng đợt IPO trị giá 35 tỷ USD của Ant Group vào phút cuối đã tiêu tốn hàng tỷ USD.
Giờ đây, Trung Quốc tập trung vào Big Food, nơi mà tất cả mọi người, từ các nhà sản xuất rượu baiju đến những người chăn nuôi lợn, đều được hưởng doanh thu kỷ lục từ việc chi tiêu tùy ý của người tiêu dùng. Sự nổi tiếng mạnh mẽ của tỷ phú Zhong là một phần của hiện tượng "sau một đêm" này.
Tuy nhiên, sự biến động trong bảng xếp hạng tỷ phú cũng là một dấu hiệu cho thấy mức độ giàu có ở Trung Quốc. Đây là một câu hỏi giả định: ông Zhong sẽ có bao nhiêu tỷ nếu quyết định bán tài sản của mình ngay bây giờ?
Tỷ phú Zhong Shanshan giàu hơn Warren Buffett?
"Tỷ phú nước đóng chai" hiện có giá trị tài sản ròng là 91,5 tỷ USD, cao hơn mức 88,9 tỷ USD của Buffett, theo Chỉ số tỷ phú Bloomberg.
Phần lớn tài sản của ông Zhong, tương đương 74 tỷ USD, đến từ 84% cổ phần của ông tại Nongfu Spring. Số cổ phần này hiện được định giá gấp 88 lần sau khi công ty đạt được lợi nhuận 180% kể từ khi chào bán công khai tại Hong Kong vào tháng 9/2020.
Câu hỏi đặt ra là, ông Zhong có thể nhận được bao nhiêu nếu bây giờ ông bán số cổ phần đó? Hóa ra, cổ phiếu Nongfu không phải là tài sản đảm bảo tốt cho các khoản vay ký quỹ. Theo dữ liệu từ Tập đoàn Chứng khoán Philip, có trụ sở tại Hong Kong, khoản vay ký quỹ của Nongfu chỉ có 50%.
Để so sánh, nhà tài phiệt Hong Kong Li Ka-shing, người hiện đang kém Zhong trong bảng xếp hạng, có thể nhận được khoản vay ký quỹ đến 80% cho cổ phiếu của mình trong CK Hutchison Holdings. Thậm chí, khối tài sản của Jack Ma còn ổn định hơn rất nhiều. Cổ phiếu Alibaba có thể được ký quỹ và cũng được tài trợ ở mức 80%.
Các ngân hàng quyết định quy mô của các khoản vay ký quỹ dựa trên tính thanh khoản hoặc tốc độ họ có thể bán bớt cổ phiếu. Tỷ lệ cho vay trên giá trị của một cổ phiếu tự động cao hơn, nếu nó là một phần của chỉ số chính như Hang Seng, mà CK Hutchison và Alibaba đang có mặt.
Mặt khác, các cổ phiếu kém thanh khoản sẽ có giá trị thấp hơn. Do đó, khi nhìn vào giấy tờ, sự giàu có của các tỷ phú Trung Quốc có thể gây hiểu lầm, vì phần lớn sự giàu có của họ đến từ việc nắm giữ cổ phiếu.
Người ta thậm chí có thể cho rằng, định giá của Nongfu là cao một cách giả tạo, bởi vì nó có quá ít nguồn cung trên thị trường. Hai phần ba số cổ phiếu đang lưu hành của nó không được giao dịch vì chúng được nắm giữ bởi những người trong công ty, dữ liệu do Bloomberg tổng hợp cho thấy.
Tương tự, ông Hui, hiện được xếp hạng là người giàu thứ 13 của Trung Quốc theo Chỉ số tỷ phú Bloomberg, cũng không thực sự có được 25,9 tỷ USD như thống kê. Vì cổ phiếu Evergrande chỉ có thể vay ký quỹ ở mức 20%. Trong khi đó, phần lớn tài sản của ông Hui đến từ 77% cổ phần của ông tại Evergrande.
Vốn cổ phần tư nhân và quỹ đầu tư mạo hiểm thường được đánh giá bằng cách tách ra khỏi danh mục đầu tư. Vậy chúng ta có nên làm như vậy để xếp hạng tỷ phú?
Điều này rất khó thực hiện. Vì giới siêu giàu Trung Quốc thường sở hữu rất nhiều doanh nghiệp do họ thành lập. Mặt khác, các ưu tiên kinh tế và chính trị đang thay đổi hình dạng của Bắc Kinh và tạo ra các câu chuyện giàu có chỉ sau một đêm.
Cuối cùng, chẳng có tỷ phú nào của Trung Quốc giàu hơn Buffett.
