Có không ít tác phẩm văn học về chủ đề Giáng sinh, nhưng có lẽ, “Hồn ma đêm Giáng sinh” (A Christmas Carol) của Charles Dickens là một tác phẩm xuất sắc với những giá trị không bao giờ cũ. Ra đời năm 1843, trải qua 176 năm, tác phẩm này vẫn làm lay động trái tim của biết bao bạn đọc trên toàn thế giới.
Nhân vật chính của “Hồn ma đêm Giáng sinh” là lão già Ebenezer Scrooge ưa gắt gỏng hám lợi, bần tiện, keo kiệt, xấu tính và cô độc. “Scrooge lại là một kẻ vắt cổ chày ra nước! Một lão già tội lỗi luôn thèm thuồng, sẵn sàng quắp chặt, vét nhẵn, chộp lấy, giật phăng, vắt ép mọi thứ! Lão sắc lạnh như một hòn đá lửa mà không loại thép nào có thể chẹt ra được một tia lửa hào phóng; đồng thời lão lại bí hiểm, đơn độc và khép chặt như một con sò”. Nếu xét về độ keo kiệt, bủn xỉn thì Scrooge chẳng kém Lão hà tiện của Molìere hay lão Grande trong tiểu thuyết của Honoré de Balzac. Tuy nhiên, khi những trang cuối “Hồn ma đêm Giáng sinh” khép lại, Scrooge biến thành một con người hoàn toàn khác, trước sự ngạc nhiên đến khó hiểu của mọi người xung quanh. Tất cả thay đổi từ khi Scrooge gặp hồn ma Joseph Marley, đối tác kinh doanh đã chết 7 năm về trước của lão và được báo “Sẽ có ba linh hồn đến viếng thăm ông”.
Là một tiểu thuyết thuộc thể loại kinh dị nhưng “Hồn ma đêm Giáng sinh” không mang đến một không khí rùng rợn mà câu chuyện mang màu sắc huyền ảo như cổ tích được kể với giọng văn pha chút hài hước nhưng không kém phần cảm động. Cuộc ghé thăm của những “vị khách siêu nhiên” - hồn ma vất vưởng của Jacob Marley cùng ba hồn ma của Giáng sinh Quá khứ, Hiện tại và Tương lai đã giúp Scrooge nhận ra chỉ có những giá trị tinh thần là còn mãi, tiền bạc, vật chất rồi cũng chỉ là hư vô, chẳng ai mang theo được khi trở về cát bụi.
Những hồn ma ghé thăm Scrooge đã dần giúp lão nhận ra những giá trị tốt đẹp, quay về bản thể thiện trong con người lão mà bấy lâu nay, vì mải chạy theo giá trị vật chất mà lão quên đi tất cả. Hồn ma Marley, một kẻ đang phải trả giá cho những hành động chỉ biết đến đồng tiền và nhẫn tâm khi còn sống giá đã cho Scroog thấy những bất hạnh của mình khi biến thành một hồn ma và mong muốn Scrooger không phải chịu chung một kết cục như vậy. Tiếp đến là 3 Hồn ma Giáng sinh đưa Scrooge trải qua một chuyến hành trình lạ kỳ trở lại quá khứ rồi hiện tại và đến tương lai để lão nhìn thấy mình trong quá khứ, trong hiện tại và những gì sẽ được đón nhận ở tương lai không xa. Sau chuyến hành trình ấy, lão chợt tỉnh ngộ và đột ngột thay đổi thành một con người khác.
Xuất hiện trong hình dáng một ngọn lửa lung linh, Hồn ma Giáng sinh trong Quá khứ như một “nguồn sáng rực rỡ, huyền ảo” đưa Scrooge ngược trở về những ngày ấu thơ trong quá khứ. “Lão vẫn còn nhớ rõ hàng ngàn mùi hương đang thoảng bay trong không trung, mỗi thứ lại gợi nhớ đến cả ngàn suy nghĩ, hy vọng, niềm vui và sự quan tâm mà từ lâu đã bị quên lãng!”. Scrooge thấy mình của những ngày Giáng sinh thơ bé, thấy mình của thời trai trẻ, là thợ học việc Fezziwig, một chàng trai trẻ tràn ngập niềm yêu đời và nhiệt huyết đang tán chuyện với đồng nghiệp, đêm Giáng sinh ở tiệm của Fezziwig, sự rời xa của người phụ nữ từng ký hôn ước. Những khoảnh khắc đó khiến “Tâm hồn và trái tim của lão như sống lại ngày cũ, trong chàng thanh niên Scrooge ngày nào. Chính mắt lão đã trông thấy mọi thứ, nhớ lại mọi thứ, tận hưởng mọi thứ và trải qua một cảm giác bồi hồi, xúc động kỳ lạ nhất”.
 |
Hồn ma Giáng sinh Hiện tại trong hiện thân một người khổng lồ vui vẻ với tấm áo choàng lộng lẫy “tay cầm một ngọn đuốc rực sáng trông hơi giống cái sừng dê” đã cho Scrooge nhìn thấy cuộc sống của lão ở thực tại. Lão được tận mắt nhìn thấy cuộc sống nghèo khổ của gia đình người giúp việc Bob Cratchit, sự túng quẫn và gánh nặng bởi căn bệnh của Tiny Tim - con trai của Cratchit. Rồi hồn ma lại đưa lão “băng qua vùng đen tối cô độc của đại dương sâu thẳm rình rập nhiều mối hiểm nguy, chết chóc” để đến chứng kiến bữa tiệc Giáng sinh của gia đình người cháu trai Fred. Ở đó, lão nhìn thấy một không khí Giáng sinh vui vẻ, hạnh phúc và cuộc sống buồn thảm cô độc của Scrooge được người cháu dâu và các chị em gái đem ra làm trò đố vui.
Nhưng đó chưa phải là những gì mà Scrooge chứng kiến hết. Hồn ma thứ 3 - Hồn ma của Giáng sinh Tương lai đã đến, làm lão sợ hãi nhất trong tất cả các hồn ma đã gặp và đưa lão tới dự đám tang của một người vô danh. Ở đó lão chứng kiến cảnh ông Joe và bà Dilder chia chác những đồ kiếm được từ người chết: Con dấu, hộp bút, mớ khăn tắm, trải giường, áo và rèm cửa… Trong khi đó những thương nhân giàu có đang bàn tán về khối tài sản mà xác chết đang nằm trên giường kia để lại. Scrooge vô cùng tò mò muốn về lai lịch của người đã chết, và kinh hoàng cái tên ghi trên bia mộ chính là tên của lão. Lão cầu xin hồn ma cho mình có cơ hội được thay đổi. Và sau khi tỉnh dậy vào sáng hôm sau lão bỗng nhiên biến thành một người hoàn toàn khác: Vui vẻ, hào phóng với mọi người, trao cho mọi người tất cả tình yêu thương có được nơi lão.
Chuyến phiêu lưu với những hồn ma đã giúp Scrooge nhận ra rằng “Cuộc sống của một người sẽ báo trước kết cục của họ, mà nếu không thay đổi, họ sẽ phải hứng chịu. Nhưng nếu họ thay đổi cách sống, kết cục cũng sẽ thay đổi. Có thể thấy rằng, từ trong sâu thẳm con người băng giá, hà khắc, keo kiệt Scrooge vẫn luôn lấp lánh ngọn lửa yêu thương, cảm thông chia sẻ. Thế nhưng trước những lo toan, vất vả mưu sinh, những tham vọng và cám dỗ mà sự ích kỷ dần lấn át mất phần đẹp đẽ ấy. Chỉ khi được ánh sáng của tình yêu thương ấm áp soi rọi, lớp băng giá sẽ dần tan và những áp yêu thương của tình người trong con người Scrooge lại bùng lên mạnh mẽ. Tác phẩm chuyển tải đến bạn đọc một thông điệp, đó là những giá trị tốt đẹp trong con người là trường tồn mãi mãi. Thông qua hình tượng lão già Scrooge, mỗi chúng ta nhận ra rằng, con người chỉ thật sự hạnh phúc, vui vẻ khi mở rộng trái tim và vòng tay để chia sẻ tình yêu thương với mọi người, tiền bạc sẽ chẳng mang theo được khi ta chết đi, vì vậy, hãy sống hết mình vì mọi người, yêu thương và san sẻ với mọi người xung quanh ta sẽ thấy hạnh phúc, an vui.
 |
| Phiên bản phim hoạt hình 3D của "Hồn ma đêm Giáng sinh" năm 2009. |
Vượt qua khuôn khổ một tác phẩm viết cho ngày Lễ Giáng sinh, tác phẩm này của Charles Dickens như một lời nhắc nhở mỗi con người đừng để những giá trị vật chất lấn át những giá trị tinh thần cao đẹp, hãy quay về với những với những giá trị tinh thần ấy và sống theo quy luật của cuộc đời, quy luật của tình người.
“A Christmas Carol” đã được xuất bản tới 2.583 lần và dịch ra 50 ngôn ngữ. Không chỉ vậy, đây cũng là tác phẩm được chuyển thể rất nhiều: 23 vở kịch, 51 bộ phim điện ảnh. Gần đây nhất, “Hồn ma đêm Giáng sinh” với phiên bản phim hoạt hình 3D vào năm 2009 đã khiến khán giả Việt Nam đổ xô tới rạp. Tại Việt Nam, tác phẩm này được in lần đầu năm 2011 với tên “Hồn ma đêm Giáng sinh”. Năm 2015, “A Christmas Carol” được in lần thứ 2 dưới dạng song ngữ Anh - Việt với tựa đề “Giáng sinh yêu thương”.
