Vào dịp Tết đến, các gia đình Việt luôn nấu một nồi thịt kho tàu gồm thịt heo và trứng vịt để dâng hương và ăn vào ba ngày Tết.
Nghe đến chữ "kho tàu" chắc nhiều người sẽ nghĩ món thịt kho ngon miệng này bắt nguồn từ người Hoa. Tuy nhiên, sự thật lại không phải như vậy.
Thịt kho tàu được nhiều người truyền tai nhau kể lại rằng ngày xa xưa, khi các tàu thuyền ra khơi, người ta thường nấu một nồi thịt kho thật to có thể ăn được nhiều ngày khi lênh đênh trên tàu nên người ta đặt tên cho món này là thịt kho tàu.
Còn theo như giải thích của nhiều chuyên gia văn hóa, trong đó có nhà văn Bình Nguyên Lộc, chữ tàu trong văn hóa miền Tây có nghĩa là "mặn ngọt lờ lợ". Những dòng sông nước lờ lợ như sông Cái ở phía trên thì dân Nam Bộ gọi là sông Cái Tàu Thượng, sông Cái ở phía dưới gọi là sông Cái Tàu hạ.
Như vậy có thể nói món "thịt kho tàu" của người dân Nam Bộ chính xác là "thịt kho lạc" bởi tính chất lờ lợ của món thịt kho có thể ăn liên tục nhiều ngày vào các ngày Tết khi chợ truyền thống vẫn chưa mở trở lại.
Dù là với ý nghĩa được giải thích thế nào thì thịt kho tàu luôn được người Việt dùng trong ngày Tết với mong muốn con cháu sum vầy và tưởng nhớ đến công ơn của người đi trước.
 |
| Nếu Tết miền Bắc có thịt đông thì miền Nam lại có món thịt kho tàu. |
Chỉ cần nghe hương thơm béo ngậy của nồi thịt kho tàu ăn cùng với cơm trắng, củ kiệu thôi là đã thấy Tết gần kề. Thế nhưng không phải ai cũng biết được nguồn gốc của thịt kho tàu và ý nghĩa thịt kho tàu ngày Tết. Đây là món ăn thân quen, gắn bó với các thành viên trong gia đình từ bé đến lớn, khiến mọi người dễ dàng cảm nhận không khí hòa thuận, sum vầy - dấu hiệu của một năm mới thuận lợi, thành công. Hột vịt trong món ăn này không xắt ra mà để nguyên cả quả, ngụ ý một năm mới trọn vẹn và đầy đủ cho gia chủ.
Thịt kho tàu cũng như bao món kho khác, được nấu như món ăn để lưu trữ dài ngày vào dịp Tết. Nấu thịt kho tàu không khó, nhưng để nấu ngon, cũng không dễ chút nào. Thịt kho tàu có thể được ăn với nhiều món, cơm trắng, dưa kiệu, dưa giá nhưng có lẽ phổ biến nhất là ăn kèm với dưa cải chua. Vị mặn, vị ngọt, vị bùi béo của thịt kho tàu kết hợp với vị chua xen lẫn cay cay của dưa cải muối xổi, tạo nên hương vị quyến rũ đến ngất ngây.
 |
| Thịt kho tàu được người Việt dùng trong ngày Tết với mong muốn con cháu sum vầy . |
 |
| Món thịt kho hột vịt ngon nhất vẫn là ở miền Nam, với sự phong phú trời ban về nguyên vật liệu. |
Tại miền Bắc, miền Trung, món này được nấu không có nước dừa và trứng luộc một số địa phương thay thế bằng măng tre làm thịt kho măng hột vịt.
Món thịt kho hột vịt ngon nhất vẫn là ở miền Nam, với sự phong phú trời ban về nguyên vật liệu. Thay vì kho với nước thường, người miền Nam thay bằng nước dừa sẽ khiến cho nồi thịt kho có vị ngọt, béo tự nhiên. Thịt heo thường là thịt ba chỉ hoặc các loại thịt có cả nạc lẫn mỡ. Thịt được thái thành miếng vuông, to ướp với gia vị cho thật thấm, trứng vịt được luộc, bóc vỏ, chiên sơ qua để trứng không bị bể khi kho, sau cùng bỏ chung vào kho cùng thịt.
Nước dừa được đổ ngập thịt và sau khi đun sôi lần thứ nhất sẽ được kho bằng lửa nhỏ cho đến khi thịt mềm, nước dừa, thịt và màu của trứng vịt chuyển sang màu nâu cánh gián là vừa ăn. Món thịt kho hột vịt có thể dùng chung với cơm và dưa chua để giảm độ béo của thịt mỡ.
Hạnh phúc của các bà, các mẹ là những ngày xuân có con cháu cùng quây quần bên mâm cơm, múc cho đứa này chén canh, cắt cho đứa kia miếng trứng và nghe lũ trẻ ríu rít: “Mẹ ơi…cho con miếng nào có dính mỡ ăn mới béo. Nội ơi… cho con thêm cái trứng nữa đi, cái nào mà còn nguyên đừng có bể nha nội!”....
