Ở tuổi 68, dù hoàn cảnh khó khăn, phải đi nhặt ve chai nuôi mẹ già 90 tuổi thường xuyên đau bệnh, nghệ nhân Minh Đức vẫn cháy hết mình với loại hình nghệ thuật hô bài chòi cũng như đào tạo thế hệ trẻ phát triển bài chòi ở Bình Định.
Khi nhắc về bài chòi, nhất là bài chòi cổ , người mộ điệu nhớ ngay đến nghệ nhân Minh Đức. Hiếm thấy ai nhiệt tình và hết lòng với bài chòi dân gian như bà. Không ngại vất vả, không nề hà “cát-xê” cao thấp, bà hô hát như một nhu cầu tự thân, như muốn chia sớt tình yêu mãnh liệt với bài chòi cho người mộ điệu.
Ông Nguyễn An Pha, Chủ tịch Hội Văn học nghệ thuật tỉnh Bình Định, cho biết: “Nghệ nhân Minh Đức là một kho các câu thai, trích đoạn, là cô giáo mẫu mực, cháy hết mình với đam mê.
Nghệ nhân hát bài chòi cổ trong tỉnh Bình Định chỉ còn vài người nhưng nhiệt tình như chị thì ít lắm. Chị chẳng bao giờ kêu ca phàn nàn gì. Khi có yêu cầu là chị đến, khi đi xe buýt, lúc bắt xe ôm, dẫu thù lao cho mỗi đêm diễn chỉ được vài ba trăm ngàn đồng”.
 |
| Nghệ nhân cuối cùng lưu giữ bài chòi cổ nhặt ve chai nuôi mẹ 90 tuổi. |
Nghệ nhân Minh Đức tên thật là Nguyễn Thị Đức, ở thôn Mỹ Hưng 2, xã Cát Hưng, huyện Phù Cát, tỉnh Bình Định. Bà là người cháy hết mình với loại hình nghệ thuật hô bài chòi cũng như đào tạo thế hệ trẻ phát triển bài chòi ở Bình Định.
Theo lời nghệ nhân, gia đình bà xưa ở xã Phước Quang, huyện Tuy Phước, có truyền thống hát tuồng và bài chòi rất nhiều đời từ thời ông cố nội. 14 tuổi, bà theo cha tham gia nhiều gánh tuồng, đóng vai phụ trong những vở tuồng lớn.
Hồi đó thấy bà thuộc nhiều thơ ca và tuồng tích, lại diễn xuất tốt, ứng đối nhanh, gánh bài chòi Hồng Lợi ở cùng huyện Tuy Phước thường xuyên mời bà làm hiệu. Năm 23 tuổi, bà lấy chồng làm tài xế xe lam, những đứa con cũng lần lượt ra đời. Nhưng rồi tai họa ập đến, chồng bà đột ngột bị bạo bệnh qua đời, để lại mẹ chồng già yếu và 6 đứa con thơ dại.
Gánh nặng gia đình dồn lên đôi vai của người phụ nữ ốm yếu. Nhiều khi lo cơm áo gạo tiền để trang trải cuộc sống gia đình, bà cũng đôi lần có ý định thôi không theo nghiệp hát bài chòi. Nhưng, như duyên số gắn chặt bà với các làn điệu hát bài chòi nên bà nỗ lực vượt qua nghịch cảnh.
 |
| Đời sống người nghệ sĩ vẫn còn khó khăn, nhưng bà vẫn cống hiến hết mình cho nghệ thuật. |
Hiện tại, các con bà đều đã lớn nhưng ở xa và hoàn cảnh khó khăn nên chỉ có bà sống trong căn nhà nhỏ để lo cho mẹ chồng năm nay đã 90 tuổi thường xuyên đau bệnh.
Một buổi bà đi hát bài chòi được 250.000 đồng, một tuần được 2 buổi nhưng đã mấy tháng nay phải nghỉ ở nhà do nơi hát đang sửa chữa. Những ngày không đi hát, bà đi nhặt và thu mua ve chai kiếm thêm thu nhập. Mới đây, bà đã tham gia Hát Mãi Ước Mơ để kiếm tiền chăm lo cho mẹ chồng của mình.
Xuất hiện trong chương trình, dù có hoàn cảnh khó khăn nhưng nghệ nhân Minh Đức vẫn thể hiện tinh thần lạc quan, vui vẻ khiến Trấn Thành, Võ Hạ Trâm càng nể phục. “Vì mình luôn nghĩ mình là người của nhân dân quần chúng, nên dù có khó khăn bao nhiêu đi nữa mình vẫn cố sống lạc quan để mình có sức sống phục vụ cho quần chúng nhân dân”, bà chia sẻ.
 |
| Nghệ nhân Minh Đức là người truyền lửa cuối cùng của bài chòi cổ. |
Đến thời điểm hiện nay, bà Đức được xem là người “giữ lửa” cuối cùng cho các làn điệu bài chòi cổ của tỉnh Bình Định và cả khu vực Nam Trung bộ nói chung.
Bà thường xuyên dạy miễn phí cho những ai say mê các làn điệu bài chòi cổ. Tháng 6/2019 vừa qua, nghệ nhân Minh Đức đã được Nhà nước phong tặng danh hiệu Nghệ nhân Nhân dân với những đóng góp to lớn cho bài chòi cổ.
