Theo ông Bạch Khánh Nhựt - Phó chủ tịch thường trực, trưởng ban kiểm tra Hiệp hội điều Việt Nam (Vinacas) nhiều doanh nghiệp (DN) xuất khẩu có hàng hóa trong vụ việc được nghi ngờ là lừa đảo có tổ chức này hiện không có khả năng giải quyết.
Theo diễn tiến vụ việc, các DN đã ký hợp đồng với 1 số khách hàng Italia thông qua Công ty môi giới Kim Hạnh Việt để xuất khẩu gần 100 container nhân điều sang Italia. Hiện nay, hàng đã và đang trên đường vào các cảng Genoa; La Spezia… của Italia.
Tuy nhiên, các nhà xuất khẩu điều Việt Nam đã phát hiện khi gửi hồ sơ nhờ thu tiền từ ngân hàng Việt Nam đến ngân hàng Thổ Nhĩ Kỳ của bên mua theo hướng dẫn thì bị thay đổi số Swift (mã riêng của từng ngân hàng được sử dụng trong các giao dịch liên ngân hàng trên toàn cầu). Ngân hàng được cho là của bên mua, sau khi nhận chứng từ đã thông báo bên mua không phải khách hàng của mình, và trả lại bộ chứng từ nhưng không ghi rõ trả theo hình thức nào. Phía ngân hàng Việt Nam đã nhiều lần liên hệ nhưng vẫn không nhận được câu trả lời.
Chiều ngày 9/3, ông Nhựt cho biết, các ngân hàng tại Italia thông báo cho ngân hàng Việt Nam rằng họ đã nhận được bộ chứng từ nhưng là các bản copy, không phải bản gốc.
Ngân hàng phía Việt Nam khẳng định đã gửi bộ chứng từ gốc qua Italia. Tuy nhiên, ngân hàng A bên Italia đã thông báo chuyển cho ngân hàng B, xong ngân hàng B cho biết không có khả năng thanh toán quốc tế nên đã trả lại cho ngân hàng A. Sau đó ngân hàng A phản hồi chỉ nhận được bộ chứng từ copy thay vì chứng từ gốc.
Các ngân hàng tại Việt Nam đã làm đủ cách nhưng vẫn không tìm thấy bộ chứng từ gốc ở đâu.
Theo Vinacas nếu vụ việc không được giải quyết được thì 100 container hạt điều này có nguy cơ mất, DN có thể không đủ vốn để tiếp tục hoạt động. Trong vụ việc lần này, đơn hàng được ký kết ngay dịp Tết Nguyên đán, vốn là thời điểm rất ít có giao dịch quốc tế; trong khi Italia lại là thị trường tiêu thụ hạt điều rất ít mà lại có một đơn hàng quá lớn, DN không rõ đối tác là ai. Đây cũng có thể là dấu hiệu nhận biết lừa đảo. Đề nghị trong thời gian tới DN xuất nhập khẩu nên tìm hiểu kỹ danh tính người môi giới, người mua hàng.
Trong vòng một tháng trở lại đây liên tục xảy ra các phương thức lừa đảo xuất khẩu tương tự. Theo nhận định của các cơ quan chuyên môn thì đây có thể là một tổ chức tội phạm quốc tế nên ngân hàng, doanh nghiệp, Vinacas cũng không thể tìm ra được tổ chức đó. Mới đây, Vinacas đã có văn bản gửi cho các Bộ Công thương, Ngân hàng Nhà nước, Bộ GTVT, Bộ Ngoại giao… mong muốn các tổ chức Nhà nước có biện pháp hỗ trợ.
Hiện tại Vinacas nhận được nhiều sự quan tâm từ đại sứ quán Việt Nam tại Italia, họ đã làm việc với Hải quan, quản lý cảng tại Italia - những nơi hàng hóa Việt Nam đang đến trong thời gian tới. Đồng thời Vụ thị trường Bộ Công thương đã trực tiếp đến đại sứ quán Italia tại Hà Nội, nhờ tác động đến cơ quan sở tại mà các container hàng Việt Nam sẽ đến trong thời gian tới để phía bên Việt Nam có đủ thời gian cung cấp bằng chứng cho phía bên Italia ngăn chặn đối tác lấy hàng. Theo số liệu hiện tại thì đã có 2-3 container đã nằm tại cảng của Italia và tới cuối tháng Ba này sẽ có khoảng 30 container sẽ cập cảng. Do đó thời gian còn lại để xử lý, giải quyết rất hạn hẹp.
Để ngăn chặn được các container còn lại cập cảng thì cần phải có tố cáo của doanh nghiệp lên toà án. Tuy nhiên cần phải có thời gian bổ sung chứng từ để trao đổi hai bên giữa người mua và người bán, trong khi đó thì trong tháng 3 này hàng hóa sẽ cập cảng Italia nên DN khó đáp ứng. Italia đề xuất các Trung tâm trọng tài thương mại cần vận dụng yếu tố khẩn cấp để phán quyết mà không cần sự có mặt của đối tác nước ngoài. Song yêu cầu này cũng rất khó vì pháp luật Việt Nam đã ban hành văn bản, trong thời gian ngắn không thể sửa đổi.
